ဗွဲကိုပ်ကၠာ
အခိုက်ကၞာဟီုမ္ဂးဂှ် လ္တူဂၠးတိဏံ ဍုၚ်လဵုဟွံဟီု ဒေသလဵုဟွံဟီု မၞိဟ်နွံမ္ဂး အခိုက်ကၞာသ္ဒးနွံရ၊ အခိုက်ကၞာဂှ် ကောန်ဂကူမွဲဂကူ ကဵုမွဲဂကူ မွဲဍုၚ်ကွာန်ကဵု မွဲဍုၚ်ကွာန် ဟိုတ်နူဟွံတုပ်တုဲ၊ ဟိုတ်နူမံၚ်မွဲဒၞာဲ မွဲကရောံဓဝ်ဟွံသေၚ်တုဲ၊ ဍုၚ်ညးကဵုညး ဂကူညးကဵုညး၊ ဒေသညးကဵုညး၊ နွံဂၠိုၚ်ကဵုအခိုက်ရ၊ ကာလလၟုဟ်ဝွံ ဒဒှ်ပညာဂတာပ်ခေတ်ဂှ် ပြာကဋ်တိုန်ဗွဲမလောန်တုဲ ဍုၚ်လ္ၚဵုဂှ် အခိုက်ကၞာ ဇကုတြေံတြဟ်ဂှ် တဝ်စၞေဟ်ပၠန်ဂတးထောံလေဝ် နွံကီု၊ ဍုၚ်လ္ၚဵုဂှ် မၚ်မွဲတဴ အခိုက်ကၞာဇကုတြေံတြဟ် ဒဵုကဵုလၟုဟ်လေဝ်နွံကီု၊ ဂကူတၞဟ်သအာၚ် ဍုၚ်တၞဟ်သအာၚ် ဗီုလဵုပၠန်ဂတး ပၠန်ဂတး အခိုက်ကၞာပိုဲမန် မတြေံတြဟ်သှ်ေၜက်ကၠုၚ် နူလက်ထက်ဇုဇဗဴလပိုဲဂှ် ထေက်ကဵုသ္ဒးတီသီုဖအိုတ်တုဲ၊ ဂကူပိုဲမွဲဟေၚ် သ္ဒးမၚ်မွဲအာ အခိုက်ကၞာပိုဲရောၚ်။ ။
အလေံအခိုက်ကၞာမန်ဂမၠိုၚ်
၁။ ဗီုတန်ပဋိသန္ဓိ
၂။ ဗီုသၠးဂၠံဂဝ်
၃။ ဗီုစဝ်ကပေါဝ်၊ ခုတ်ယၟု
၄။ အဝဲဗ္တောန်လိက်ကတ်ပညာ
၅။ ဗီုသ္ပထပိုဲ၊ ခမဳ
၆။ အခိုက်ဝုတ်ဗၠာဲ
၇။ ဗီုသ္ပကာမ္ၚဵုသၞက်ကရောဲ
၈။ ဗီုသိုၚ်သ္ၚိတၟိ၊ တိုန်သ္ၚိတၟိ
၉။ ဗီုဂကူမန် ဒုၚ်လဝ်တဲကလော်
၁၀။ ဗီုဂိယဲ
၁၁။ စိုပ်အဝဲဗျု
၁၂။ ကေၚ်ကာစုတိ=သာ်ဝွံပါ်ထ္ၜးလဝ်ရ။ ။
ပ္ဍဲဂလာန် မတန်ပဋိသန္ဓိဂှ်လေဝ် ပပ္တံနူတန်ပဋိသန္ဓိတုဲ ဒဵုကဵုသၠးဂၠံဂဝ်၊ မိကီု၊ ကောန်ၚ္ၚာ်ကီု၊ ညံၚ်ဂွံဗၠးနူယဲဘဲ အန္တရာဲပရိုက်နာနာသာ် ဗီုလဵုဂွံမၚ်မွဲအာဂှ် ပါ်ထ္ၜးလဝ် ဗွဲသၟဝ်တေံပၠန်ရ။
၁။ နိဒါန်
၂။ ဗီုမဟီုဒၠောံဗ္တောန် မၚ်မွဲမၞိဟ်ဗြဴကလိဂွံယဲဒိုက်
၃။ ကေၚ်ကာညးမၞုံကဵုပဋိသန္ဓိတံ သ္ဒးပ္တုဲ
၄။ ကေၚ်ကာညးမၞုံကဵုပဋိသန္ဓိတံ သ္ဒးဝေၚ်ပဲါ
၅။ ဗီုဝဳ၀တ် ညးမၞုံကဵုပဋိသန္ဓိ
၆။ ဗီုတြုံတၠသ္ၚိတံ သ္ဒးပ္တုဲ၀တ်
၇။ ဗီုတြုံတၠိသ္ၚိတံ သ္ဒးဝေင်ပဲါ
၁။ နိဒါန်
သတ္တံမတန်တဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲလိုက်ဏံဂှ် ဂကူဇကု တၞောဝ်ဒတောဝ်ဇကုမသဇကု ညံၚ်ဟွံဂွံပိုတ်သ္ကုတ်အာဂှ် သ္ဒးမၚ်မွဲအာရောၚ်၊ ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ်မ္ဂး လ္တူဂၠးတိဏံ သတ္တံဝွံဟေၚ် ဗွဲဨကန္တ ကၠေံဗ္ဒန်အာအိုတ်ရောၚ်၊ ဇုဇဗဴလညးတံဟီုလဝ် အရေဝ်ဂှ်ဒဵုကဵုလၟုဟ် ဂွံမိၚ်ဒၟံၚ်ဏီရ။ သာ်လဵုရော မိက်ဂွံယိုက်ကောန်စဴ၊ မိက်ဂွံညာတ်ကောန်စေက်၊ အရေဝ်ဏံဂှ် ဒှ်တံမူလမသဂကူရဟွံသေၚ်ဟာ၊ မဇပိုဲညံၚ်ဂွံဗြေဝ်က္ဍတ်အာ ဂတနူဏံဂှ် ပပ္တံနူတန်ပဋိသန္ဓိရဟွံသေၚ်ဟာ။
ဗီုတန်ပဋိသန္ဓိဟီုဂှ် ဂကူမန်ပိုဲ ဟီုဂးဂွံမိၚ်ဒၟံၚ် ဂၠိုၚ်ကဵုသာ်ရ၊ ညးလ္ၚဵုဂှ် ဂွံယဲဒိုက်၊ ညးလ္ၚဵုဂှ် ဟွံသောၚ်ၜးဇကု၊ ညးလ္ၚဵုဂှ် ဟွံကၠးဖ္ဍး၊ ညးလ္ၚဵုဂှ် နွံကဵုဒၟုၚ်ဒၠေၚ်၊ ညးလ္ၚဵုဂှ် သ္ဇိုၚ်တန်ဂၠံဂဝ်ဂၞဴမိဇကု သာ်ဝွံဟီုဂးနာနာသာ်ရ။ နကဵုဝေါဟာအရာပ်မ္ဂး ဂွံဗုၚ်ဟီုမ္ဂးတီဂၠိုၚ်ရ၊ သၟတ်ဗြဴလ္ၚဵုဂှ် ၜိုန်ပ္တဴလဝ်သ္ၚိကၟိန်ကီုလေဝ် နကဵုကံကုသဵုဇကု နကဵုေ၀ဒနာဘဲယဲဇကု နကဵုဆီကျာယောၚ်ယာမံၚ် ပ္ဍဲခန္ဓဇကု နကဵုဗက်ဂကူမသဇကုနွံကၠုၚ်တုဲ၊ ၜိုန်ရတၠသ္ၚိဇကုနွံမံၚ်ကီုလေဝ် ဟွံတန်တဴပဋိသန္ဓိဂှ် ဂွံကေၚ်ညာတ်မံၚ်ကီုရ၊ သၟတ်ဗြဴဗီုဏံဂှ် ဗက်ကဵုဂလာန် အရာပ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲ ကော်ခဴစဗြဴခတန်ရ၊ ဗွဲဝေါဟာပ္ဍဲသာသနာဂှ် ဗြဴခတန်ဟၟဲသက်က်ရ၊ ပ္တဴသ္ၚိကၟိန်တုဲ တန်ပဋိသန္ဓိဂှ် ဒှ်အခိုက်အလိုက်ပ္ဍဲလောကဏံ သွက်ဂွံစောဒနာအရေဝ်ဟၟဲရ၊ ယဝ်ရကၠာဟွံဂွံပတဴသ္ၚိကၟိန်ဏီ လုလောန်အာညးမွဲကဵုမွဲတုဲ၊ တန်အာ ဂွံအာယဲဒိုက်မ္ဂး အခိုက်ပိုဲမန်ဂှ် ဟွံဗၠးစောအရေဝ်ညးဂမၠိုၚ်ရ၊ နကဵုဍုၚ်ကွာန်အရာပ်ဒေသလေဝ် ဒှ်ဒုဟ်ရောၚ်၊ ဒနအာရောၚ်၊ ပတှေ်လဝ်ဂလာန်သာ်ဏံတုဲ၊ ညးဇၞော်ကၠိုဟ်ခၠၚ် ပ္ဍဲကေၚ်ကာအခိုက်ကၞာဂမၠိုၚ်တံဂှ် နကဵုပရိယာဲဥပဲါဟေၚ် ကဵုတၠခန္ဓတီကေတ်တုဲ၊ ကဵုပတဴထောံသ္ၚိကၟိန်ရ၊ တုဲတၠသ္ၚိကၟိန်တံညးၜါဂှ် သ္ဒးအာသိုၚ်သ္ၚိဗယိတၟိတုဲ၊ ဟွံသေၚ် သ္ဒးသၠာဲနုၚ်ဗဴတၟိ သီုကဵုကလံအာတ်သၠးဒုဟ်ရ၊ ယဝ်ရဟွံမၚ်မွဲအခိုက်ဏံမ္ဂး ဒှ်ဒုဟ်ကဵုဍုၚ်ကွာန် ဒနလ္တူဍုၚ်ကွာန်ရောၚ်ဂှ် ညးဇၞော်တံ ဒၠောံဗ္တောန်ကၠုၚ်လဝ် နူကိုပ်ကၠာတေံအဆက်ဆက်ရ။ ။
၂။ ဗီုမဟီုဒၠောံဗ္တောန် မၚ်မွဲမၞိဟ်ဗြဴကလိဂွံယဲဒိုက်
ယြဴသၟတ်ဗြဴမွဲ တန်အာပဋိသန္ဓိဂှ် ဒဒှ်မၞိဟ်ဇၞော် မိမတြုံတၠသ္ၚိတံတီမ္ဂး ညးတံဟီုဒၠောံဗ္တောန် သာ်လဵု ဂွံမၚ်မွဲယဲဒိုက် သာ်လဵုဂွံအာကၠုၚ် ဇၟာပ်ကေၚ်ကာ ဇၟာပ်ဂလာန်အိုဿီုရ၊ ကပေါတ်သ္ဇိုၚ်ၚ်တံဂှ် ဟွံကဵုထ္ၜၚ်ယာ ကမၠောန်ပွမ္ဒးပ္တိတ်ဒြဟတ် ဂိုတ်ဂ္စာန်တံဂှ်လေဝ် ဟွံကဵုကၠောန် ယဝ်ရကမၠောန် ဟွံကၠောန် ဟွံတုဲ သွက်သ္ဒးကၠောန်နွံမ္ဂး ညးတၞဟ်သအာၚ် ကောဒေံၝဲဒေံတံ မ္ဒးကၠောန်ရီုဗၚ်ကၠောန်ကဵုရ၊ ယဝ်ရမၞိဟ်ဗြဴဂှ် ဂွံယဲဒိုက် အလန်ကၠာအိုတ် အလန်ပဌမမ္ဂး ညးဇၞော်မိမဇုဇ ညးမကၠိုဟ်ခၠၚ် ပရေၚ်ယဲဒိုက်တံဂှ် အာဟာရသာ်လဵု ထေက်ကဵုသ္ဒးစသုၚ်၊ သ္ဒးေ၀ၚ်ပဲါတံဂှ် ဟီုထ္ၜးပျးနာနာသာ် ထေက်ကဵုသ္ဒးမၚ်မွဲယဲဒိုက်ဂှ်ရ။ ။
၃။ ကေၚ်ကာညးမၞုံကဵုပဋိသန္ဓိတံ သ္ဒးပ္တုဲ
ယြဴသၟတ်ဗြဴမွဲ ပပ္တံနူအခိၚ်သမ္တီဂးတန်ပဋိသန္ဓိတုဲ၊ ဂကူမန်ပိုဲ အခေတ်လောန်ကၠုၚ် ဗွဲမလံတေံ သတ်ဗြဴမွဲမ သ္ဒးစွံလဝ် ပ္ဍဲဒၞာဲက္ဍိုပ်သ္တိက် ဒဵုကဵုကောန်ၚ္ၚာ်သၠးဂၠံဂဝ်ရ၊ ၜိုန်ဟီုလဝ်သာ်ဏံကီုလေဝ် ကာလလၟုဟ်ဝွံ ဌာန်ဒေသလဵုကၠောန်ဗက် ဒတောဝ်တၞောဝ်ဗက်မံၚ်ဏီရောဂှ် ဂၠာဲသၟာန်ဟွံဂွံရ၊ ဆၜိုတ်အရေဝ်ဟေၚ် ဂွံကေၚ်မိၚ်ကီုရ၊ ပိုဲမန်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူရှေ်သှေ်ဗုဒ္ဓဘာသာဂၠိုၚ်တုဲ၊ အခိုက်အလိုက် ၀တ်ဗုဒ္ဓဘာသာ ဗြဴမၞုံကဵုပဋိသန္ဓိတံ လ္ၚဵုဂှ်အာကလံစမၞိဟ်ဇၞော်၊ နော်နာဲဇုဇ အာယုဝုဍ္ဎိ၊ သဳလဝုဍ္ဎိတံရ၊ လ္ၚဵုဂှ်ပၠန် ပ္ဍဲတ္ၚဲသဳ၊ တ္ၚဲဓဝ် ဗစိန်ပိဏ္ဍပါတ် အာပလံၚ် ဌာန်ဘာလကျာ်လေဝ်နွံကီု၊ လ္ၚဵုဂှ်ပၠန် လၟိုန်တ္ၚဲဟေၚ် ဗစိန်ပိဏ္ဍပါတ်တုဲ၊ လံၚ်ကဵုဒါန်ကုခမဳသၚ်တံရ၊ ဒေသလ္ၚဵုတံဂှ်ပၠန် အခိၚ်သဝ်တ္ၚဲ အာပလံၚ်ဍာ်ဒါန်၊ ပ္ကဴဒါန်၊ ဌာန်ကျာ်ဘုတ်ဘာလေဝ်နွံကီု၊ ဒေသလ္ၚဵုဂှ်ပၠန်တုန် ရန်တၟံသွက်ဂွံမၚ်မွဲတဴဇကုကီု၊ ဣမိကီု၊ ဗယိကွာန်ကီု၊ ညးတံအာကလံစရာဒၞာမိက်ရ၊ ဇကုသၟတ်ဗြဴ နွံကဵုယဲဒိုက်တံပၠန်လေဝ် ကာလသၠးကောန်ၚ္ၚာ်မ္ဂး သွက်ဂွံသုၚ်ကီု၊ သွက်ဂွံဟုံလံက်ကီု၊ သ္ဒးထၟုက်ထၞက်လဝ်မိတ်ရ၊ မိတ်ထၟိက်ဂှ် စုတ်ဂိုၚ််လဝ်ကဵုထၟာဲတၟိတၟိတုဲ၊ ပ္ဍဲထၟာဲမိတ်ဂှ် ရန်တၟံညံၚ်ဂွံဗၠးနူအန္တရာဲနာနာသာ်၊ ကာလမစွံဂိုၚ်ဒေပ်လဝ် ထၟာဲနုၚ်မိတ်ဂှ် တၞိၚ်မွဲတၞုၚ်သ္ဒးတိုပ်ဗ္စူလဝ်တုဲ၊ ကာလစဝ်ကပေါဝ်မ္ဂး သွက်ဂွံပထောၚ်က္တောဝ်ရ။ ။
၄။ ကေၚ်ကာညးမၞုံကဵုပဋိသန္ဓိတံ သ္ဒးေ၀ၚ်ပဲါ
သၟတ်ဗြဴ ညးမၞုံကဵုယဲဒိုက်ဂမၠိုၚ် ရန်တၟံကဵုကောန်ၚ္ၚာ် ပ္ဍဲဂၠံဂဝ်ဂၞဴဇကုတုဲ၊ ညံၚ်ဟွံဂွံဒှ် ဘဲအန္တရာဲကီု၊ ညံၚ်ကောန်ၚ္ၚာ် ဂွံထတ်ယုက်ကီု သ္ဒးေ၀ၚ်ပဲါနာနာသာ်ရ၊ မပ္တံနူကဵုစၞအာဟာရဂှ် သ္ဒးမၚ်မွဲ သ္ဒးေ၀ၚ်ပဲါရောၚ်၊ စၞသာ်လဵုသ္ဒးေ၀ၚ်ပဲါရောဂှ်-စၞမရိၚ်က္တဴ၊ စၞကြံၚ်မ္ၚိုဟ်၊ (ဥပမာ) မြေက်ခၞေက်၊ သတ်ခဍောၚ်၊ ပုၚ်ဟေက်၊ ပုၚ်မောဝ်တံကီု သ္ဒးေ၀ၚ်ပဲါရ၊ ပွမဂ္ဇံလ္ဒောဝ်ဒယူသ္ၚိ၊ ပွမကသဵုဖျေံဇိုၚ် နူကဆံၚ်လ္တူ၊ ဂ္ဇံလ္တူက္ဍိုပ်ကၞိန်တုဲ ကသဵုဖျေံဇိုၚ်တံဂှ် ဟွံဂပ်ဝ်ရ။
မွဲသာ်ပၠန် တၠယဲဒိုက်တံဂမၠိုၚ် ဂ္ဇံဒလာဲဗ္ဒာဲဒယိုၚ်သ္ၚိမ္ဂး ဟွံခိုဟ်သာ်ဏံ ဂကူမန်ပိုဲတံ စှေ်လဝ်စိုတ်ရ၊ ဟိုတ်သာ်ဂှ်ရ တၠယဲဒိုက်တံ ညးဟွံကဵုဂ္ဇံဒလာဲကဵု ဒယိုၚ်ကလော်ရ၊ လ္ၚဵုဂှ်ပၠန်လေဝ် ၜှ်ပလှ်သၞေဝ်ကေဝ်၊ ပလံၚ်ကမ္မဋ္ဌာန်တံဂှ် ညးကဵုေ၀ၚ်ပဲါမွဲသာ်ပၠန်၊ ယဝ်ရမိက်ဂွံပလံၚ်ကမ္မဋ္ဌာန်မ္ဂး ဟွံသေၚ် ကာလအာကၠုၚ်ကၠောံက္ၜဳ ကၠောံကြုၚ် ဌာန်ဇမ္ၚောဲတံမ္ဂး ကၞိၚ်ဟွံသေၚ်ပသဲမွဲမွဲသာ် သ္ဒးစၚ်လဝ် ပ္ဍဲဒွက်သော်ရောၚ်၊ ခါရတ္ၚဲပၠိုတ် တ္ၚဲဂၠုတုဲ ဟုံဍာ်ဂှ်ပၟိက်ဟၟဲရ၊ နွံပၟိက်ဟုံဍာ်မ္ဂး လ္ၚဵုဂှ်လံၚ်စုတ်ဍာ်ဂမ္တဴ လ္ၚဵုဂှ်ထောံကလံက်စုတ် ပၟတ်ဍာဲဍာဲမွဲလ္ၚ ပ္ဍဲနုၚ်ဂရထၟာဲဟုံဍာ်တုဲ ကဵုဟုံရ၊ မူဟိုတ်သာ်လဵုဟီုမ္ဂး တၞဟ်သအာၚ်ဟွံသေၚ် ညံၚ်ဟွံဒှ်ယဲဇွဟ် ယဲချာံတံတုဲ၊ ညးဇၞော်တံဂွိၚ်ဖေက် ထဏီအာရောၚ်၊ တုဲညးဟွံကဵုထ္ၜၚ်ကလာကမ္မဋ္ဌာန်ကီု ဟွံကဵုယိုက်နပုၚ်သၟူသက်သက်ရ၊ ပရိုၚ်မၞိဟ်ချိုတ် သီုကဵုယဲဒိုက်ဂှ်လေဝ် ဟွံကဵုမိၚ်ရ။ ။
၅။ ဗီုဝဳ၀တ် ညးမၞုံကဵုပဋိသန္ဓိ
ယြဴသၟတ်ဗြဴမွဲ ကာလနွံကဵုယဲဒိုက် ပွသာ်လဵုသ္ဒးေ၀ၚ်ပဲါဂှ်လေဝ်နွံ၊ သာ်လဵုသ္ဒးဝဳ၀တ်ဇကုလေဝ်နွံ၊ သာ်လဵုသ္ဒးဂိုၚ်ဒေပ်စွံလဝ်လေဝ်နွံကီုရ၊ တၠခန္ဓဝွံ ကာလနွံယဲဒိုက်ဂှ် ညံၚ်ဂွံဒှ်တသိုက်စိုတ်၊ တသိုက်ကာယ သ္ဒးပၟဝ်ဓဝ်ဗ္စာရဏာလၟိုန်ဟေၚ် နကဵုစိုတ်ဂှ်လေဝ် သ္ဒးသ္ဇုၚ်ကေဝ်ဒၟံၚ်လၟိုန်၊ ပပ္တံနူအရေဝ်အခြာ ဒးဟီုဍိုန်ဍိုန်သာသာ သ္ဒးမံၚ်ညံၚ်ဂွံဍိုက်ပေၚ်ကဵုသဳလမသုန်တံဂှ်လေဝ် သ္ဒးဗ္စာရဏာလၟိုန်၊ ကာလလုပ်သ္တိက်ပၠန်လေဝ် လ္ၚောဝ်ကျာ်ဖျေံမေတ္တာ ကဵုသတ္တံဂမၠိုၚ်တုဲ သ္ဒးပ၀တ်ကဵုတြုံတၠသ္ၚိဇကုပၠန်ရ၊ ဟိုတ်ဍေံသာ်လဵုရော-ရန်တၟံကဵုကောန်ၚ္ၚာ်ဂွံဍိုက်ပေၚ်နာနာသာ်တုဲ၊ သ္ဒးပ္တုဲ၀တ်ဏံလၟိုန်ရောၚ်၊ ညးလ္ၚဵုဂှ်ပၠန်တုန် သၠးဂၠံဂဝ် ညံၚ်ဂွံလောဲသွာညိဂးတုဲ ဟုံမိတ်လံက်မိတ် ပ္ဍဲဗုၚ် ပ္ဍဲစးလေဝ် ညးသ္ပလၟိုန်ကီု၊ ယဲဒိုက်ဂှ် ပေၚ်ထပှ်ဂိတုမ္ဂး ညးတံကဵုဗက်ဒေ၀တဴမွဲသာ်ပၠန်ရ၊ ဗက်ဒေ၀တဴမ္ဂးဂှ် တုပ်တဴညံၚ်ရဴ ထောံထဏီကီုရ၊ ရန်တၟံကဵုသ္ဂောံသၠးဂၠံဂဝ် ဗွဲမလောဲသွာရောၚ်။ ။
ဗီုဗက်ဒေ၀တဴ
ဗက်ဒေ၀တဴမ္ဂးဂှ် မၞိဟ်ဗြဴကလိဂွံယဲဒိုက်တုဲ၊ နအန္တရာဲဂွံလာဲလေၚ် ဒဒှ်မထောံထဏီဂှ် ညးကော်ခဴစ ဗက်ဒေ၀တဴရ၊ ညးလ္ၚဵုကော်ဗက်ဒေ၀တဴ၊ ညးလ္ၚဵုကော်ခဴစထောံခဗာန်ဂဝ်ရ၊ ယြဴမၞိဟ်ဗြဴမွဲ ကလိဂွံယဲဒိုက်တုဲ အတိုၚ်အခိုက်ကၞာမန် မိက်ဂွံဗက်ဒေ၀တဴမ္ဂး ဒးကော်ဒုၚ်နၚ်အ္စာဗက်ဒေ၀တဴရ၊ သွက်အ္စာဂှ် ဒးပြေၚ်ခါန်သာ်ဝွံ ဒေသမန်လ္ၚဵုမၞိဟ်ဗြဴလ္ၚဵုသ္ပရ၊ ဣဝွံညးကေၚ်သ္ပဂှ်သ္ပရ၊ ဣဝွံ ညးဟွံကေၚ်သ္ပဂှ် ဟွံသ္ပရ။ ။
နဲကၠောန်ခမ်
အ္စာဂှ် ကေတ်ထာၚ်တၞံဗြာတ် ဇမၠိၚ်ပန်မိဟ်၊ ခ္ဍပ်ထောံပန်ခ္ဍပ်မ္ဂး ဒှ်ခမ်ပန်ကၠၚ် မွဲမိဟ်ဂေတ်ကၠောံရ၊ ပ္ဍဲတကေတ်ခမ်ဂှ် လးစတ်စုတ်ချာရ၊ ဒကဴခမ်ပန်ဒိုဟ်ဂှ် ထာၚ်တၞံဗြာတ်ခေပ်ညံၚ်ဇၞောဝ်လ္တာ်စာၚ်ပန် စတ်ကဵုချာတုဲ စတ်ပ္တဴလဝ်ရ။
နဲသ္ဂောံစဳရေၚ်လၟေၚ်ဂိတု
၁။ သွက်မၞိဟ်ဗြဴဂွံပဋိသန္ဓိမွဲဂိတု
လ္တူခမ်ဂှ် ဒးလးသၠဗြာတ်ရ၊ တုဲစုတ်ပုၚ်မွဲဂအုံ၊ သၞေဝ်ကေဝ်ထပှ်သာ်၊ သတ်ဆုထပှ်သာ်၊ ဝိုဟ်မွဲသာ်၊ ဝိုဟ်ဂှ် နကဵုတဲအ္စာရပ်ကေတ်တုဲ ပၠောဇွိတ်ဖျေံနူက္ဍိုပ် စိုပ်ဇိုၚ်ပိလ္တုန်တုဲ၊ ကၠောန်မာန်ကေတ်ရုပ်မၞိဟ်ဗြဴ စၞးညးမၞုံကဵုယဲဒိုက်ဂှ်မွဲ၊ ရုပ်စာၚ်ဍာ်မွဲ၊ ရုပ်ချေံဗတာၚ်မွဲတုဲ သ္ဒးစုတ်ပ္ဍဲခပ်ဂှ်ရ၊ ပ္ဍဲခပ်ဂှ် ဍေန်ကေတ်ပၞာၚ်ပန်တၞုၚ်တုဲ အ္စာဂှ်ဗှ်ဖ္ဍောတ်အတိုၚ်ဂါထာဗွဲသၟဝ်တေံရ၊ တုဲဒှ်အိုတ်တုဲ ခမ်ဂှ်ညးလဵုဒှ်ဒှ် ဒးကေတ်ဏာ ဖျေံစွံဗွဲဒိုဟ်အဂၞဲရ။
တၚ်သမ္တီ။ ။ပ္ဍဲခမ်ဂှ် ပုၚ်၊ ကွာၚ်၊ ဗ္က၊ ဗြာတ်၊ ကဝ်၊ သဂြာ၊ ၜဴ၊ ယိုဟ်ဗ္ဒဝ်၊ ပ္ကဴသြဴဂၠိုၚ်ကဵုသာ်လေဝ်ဒးစုတ် အတိုၚ်လၟေၚ်ၚ်ဂိတု ကပေါတ်စၞရုပ်အရာမဟီုလဝ်တံဂှ်လေဝ် သ္ဒးစုတ်ရ၊ ဝိုဟ်ဂှ်ပၠောဇွိတ်ဖျေံပိလ္တုန်တုဲ သ္ဒးမာန်ရုပ်ရ၊ တုဲပ္ဍဲခမ်ဂှ် သၞေံဇိုၚ်သၞေံတဲ ညးတၠခန္ဓဂှ် ထောံသီုဖအိုတ်တုဲ သၞေံဇိုၚ်တဲတံဂှ် သ္ဒးစုတ်ပ္ဍဲခမ်ရ။
၂။ သွက်မၞိဟ်ဗြဴဂွံပဋိသန္ဓိၜါဂိတု
လ္တူခမ်ဂှ် လးသၠဗြာတ်တုဲ စုတ်ပုၚ်၊ ဝိုတ်ဂှ် အတိုၚ်ဗွဲလ္တူတေံသ္ပတုဲ၊ နကဵုဝိုဟ်ဂှ်မာန်ရုပ်ဗမွဲ၊ ရုပ်ဇြုံ၊ ရုပ်တၠခန္ဓရ၊ သတ်ဆုပိသာ်၊ ပ္ကဴပိသာ်၊ ဍာ်သာဲ၊ ဍာ်တှ်၊ က၊ ဖျုန်၊ စုတ်စၞအာဟာရ ကွာၚ်၊ ဗ္က၊ ဗြာတ်၊ ယိုဟ်ဗ္ဒဝ်၊ ပ္ကဴသြဴတံစုတ်တုဲ ပ္ဍေန်ပၞာၚ် ဖ္ဍောတ်ဂါထာတုဲအိုတ် သ္ဒးဖျေံစွံဒိုဟ်ဗၟံက်ရ။
၃။ သွက်မၞိဟ်ဗြဴဂွံပဋိသန္ဓိပိဂိတု
လ္တူခမ်ဂှ် လးသၠကြုက် ဝိုဟ်ဂှ်မာန်ရုပ်သၟတ်ဗြဴကညာမွဲ၊ ရုပ်ချေံဗတာၚ်မွဲတုဲ၊ ဍာ်သာဲ၊ ဍာ်တှ်ဂၠဴ၊ ကၠေၚ်လ္ၚဴ၊ ဍာ်မြမောဝ်စုတ်တုဲ၊ အတိုၚ်ဗွဲလ္တူတေံ ဖ္ဍောတ်ဂါထာအိုတ်တုဲ သ္ဒးဖျေံဏာခမ်ဂှ် ဗွဲဒိုဟ်ပလိုတ်သၟတ်တၞံဆုရ။
၄။ သွက်မၞိဟ်ဗြဴဂွံပဋိသန္ဓိပန်ဂိတု
လ္တူခမ်ဂှ် လးသၠကြုက် ဝိုဟ်ဂှ်မာန်ရုပ်ကၟာတ်မွဲတုဲ၊ လံက်ဗာန်စုတ်ဍာ်မိတ်၊ ခပဵု၊ ရုပ်ဇြုံ၊ ရုပ်သ္ပဝ်၊ ဍာ်မြမောဝ်စုတ်၊ သအာၚ်နူဂှ် အတိုၚ်ဟီုကၠုၚ်စုတ် ဖ္ဍောတ်ဂါထာဗွဲသၟဝ်တေံတုဲ ဖျေံဏာခမ်ဂှ် ဗွဲဒိုဟ်ဗာယပ်သၟဝ်တၞံဆုရ။
၅။ သွက်မၞိဟ်ဗြဴဂွံပဋိသန္ဓိမသုန်ဂိတု
လ္တူခမ်ဂှ် လးသၠဗြာတ် ဝိုဟ်ဂှ် အတိုၚ်နဲလ္တူတေံသ္ပတုဲ၊ မာန်ရုပ်တၠခန္ဓမွဲ၊ (တၚ်သမ္တီ) ရုပ်တၠခန္ဓ မတွံဂး ရုပ်ညးမၞုံကဵုပဋိသန္ဓိဝွံ လၟိဟ်ဂိတုလဵုဟွံဟီု ဒးကၠောန်စုတ်ရ၊ စုတ်က၊ ဖျုန်တုဲ မပ္တံကဵုပုၚ်၊ ကွာၚ်တံဂှ် ဒးစုတ်ရ၊ ဝိုတ်ထောံဟွံဂွံ ကၠောန်တုဲ သ္ဒးဖျေံစွံဒိုဟ်ပလိုတ် ပ္ဍဲတံဆုရ။
၆။ သွက်မၞိဟ်ဗြဴဂွံပဋိသန္ဓိပိတြဴဂိတု
လ္တူခမ်ဂှ် ဒးလးသၠဗဗုၚ်ရ၊ ဝိုဟ်ဂှ်မာန်ရုပ်ဂၠဴ၊ ရုပ်စာၚ်၊ ရုပ်ကၠဵုရ၊ ဍာ်မြမောဝ်၊ ဍာ်တှ်ဂၠဴလေဝ် ဒးစုတ်ရ၊ ဍာ်မြမောဝ်၊ ဍာ်တှ်ဂၠဴတံဂှ် မွဲထၞဟ်၊ ၜါထၞဟ်မဂွံဂွံ သ္ဒးစုတ်ရ၊ ဗွဲလ္တူတေံဟေၚ်ပြုပြေၚ်ကၠောန်တုဲ သ္ဒးဖျေံဏာ ဗွဲဒိုဟ်အဂၞဲရ။
၇။ သွက်မၞိဟ်ဗြဴဂွံပဋိသန္ဓိထပှ်ဂိတု
လ္တူခမ်ဂှ် လးသၠဗြာတ် ဝိုဟ်ဂှ်ကၠောန်ရုပ်ဇာဒိသိုၚ်၊ ရုပ်ကၟာတ်၊ ရုပ်ဂစေံအသေက်တုဲ၊ မပ္တံပုၚ်၊ ကွာၚ်၊ ဗ္က စၞဟီုလဝ်အတိုၚ်လ္တူတေံဂှ် စုတ်တုဲ သ္ဒးဖျေံဏာ ဗွဲဒိုဟ်ပလိုတ်ရ။
၈။ သွက်မၞိဟ်ဗြဴဂွံပဋိသန္ဓိဒ္စာံဂိတု
လ္တူခမ်ဂှ် လးစုတ်သၠကြုက် ဝိုဟ်ဂှ်ဒးမာန်ရုပ်ချေံဗတာၚ်၊ ရုပ်က၊ ရုပ်စာၚ်တုဲ ပြေၚ်စုတ်သဗ္ဗနာနာသာ်တုဲ၊ သ္ဒးဖျေံဏာ ဗွဲဒိုဟ်သၟဝ်ကျာရ။
၉။ သွက်မၞိဟ်ဗြဴဂွံပဋိသန္ဓိဒ္စိတ်ဂိတု
လ္တူခမ်ဂှ် လးစုတ်သၠကြုက်တုဲ ဝိုဟ်ဂှ် မာန်ရုပ်ဇာဒိသိုၚ်၊ ရုပ်ကၟာတ်၊ ရုပ်သ္ပဝ်တုဲ၊ အတိုၚ်ဗွဲလ္တူတေံ ဒးပြုပြေၚ်ရ၊ ဖ္ဍောတ်ဂါထာအိုတ်တုဲ ဖျေံဏာ ဗွဲဒိုဟ်ဨသာန်ရ။
၁၀။ သွက်မၞိဟ်ဗြဴဂွံပဋိသန္ဓိစှ်ဂိတု
လ္တူခမ်ဂှ် ဒးလးစုတ်သၠဒကှ်ရ၊ ဝိုဟ်ဂှ် မာန်ရုပ်အိတ်စတုမဟာရာဇ်၊ ရုပ်ဇာဒိသိုၚ်တုဲ စုတ်ပ္ဍဲခမ်ဂှ်ရ၊ သၞေဝ်ကေဝ်ထပှ်သာ် က၊ ဖျုန်၊ ဍာ်မြမောဝ် စုတ်ပြုပြေၚ်တုဲ၊ ဒးစကာမၞိဟ်ဗြဴမွဲ ကဵုအာဖျေံခမ်ဂှ် ဗွဲဒိုဟ်သမၠုၚ်ကျာ ပ္ဍဲဒဂဵုဆုနွံဂှ်ရ။
သွက်မၞိဟ်ဗြဴဂွံပဋိသန္ဓိစှ်ဂိတုဂှ် ကၠောန်စဳရေၚ်တုဲ၊ ဂဥုဲဝွံ ဒးစသုၚ်အာရ။
ဂြန်ဂဥုဲ
၁။ ပ္ကဴဒကှ်၊
၂။ ပ္ကဴဥပ္ပဵု၊
၃။ ဇုက်အဂၞု၊
၄။ ကြက်ဗၠတ် ပိုဟ်ဖ္ဍိုတ်ထောံ ဖက်ကဵုဍာ်တှ်ဂၠဴတုဲ သ္ဒးစရ။
ဂါထာ သွက်ဂွံဖ္ဍောတ်ဗှ်ဂြာတ်သ္ၚု
တက္ကသဵုအ္စာ၊ စိုပ်ဂုဏ်ညးပန်၊ အဲယဵုလဝ်ကၠာ၊ အဲကောန်ကွးဟေၚ်၊ ဗက်ထောံသေၚ်ဟာ၊ ယဲသကဲသေန်၊ ဂုဏ်ဂေန်ဒှ်ကၠာ၊ ယဲလဗိုတ်ဟေၚ်၊ ပြေၚ်ဂၠဴခုတ်ဏာ၊ ယဲဒတုံဆု၊ သာ်ဝွံဖြာဖြာ၊ ယဲဒတုံဍာ်၊ ဗာ်တဲၜါ၊ ယဲဗာ်ယဲသံၚ်၊ ဒှ်မံၚ်တဲၜါ၊ ယဲပၟတ်ဟေၚ်၊ ပွသေၚ်ဟာ၊ ယဲဇြုံယဲကၠန်၊ အိုတ်သတ်ဇိုၚ်ပန်၊ သီုသတ်ဇိုၚ်ၜါ၊ အိုတ်ပွသေၚ်ဟာ၊ သဗ္ဗပါမြိ။ ။
ယွံဒေ၀တဴ သူရိယ၊ ယက္ခမာတြာ၊ မၞးမပိုၚ် ခန်လွာဂဝ်၊ နူမွဲဂိတုဆတ္တဝ်၊ တွဵုဂဝ်ဒ္စိတ်ဂိတု၊ နူဒ္စိတ်တ္ၚဲဝွံ၊ စက္ခူမသၠးဂဝ်၊ လၟေၚ်ပုၚ်ကွာၚ်ဗ္ကကီု၊ သီုယိုဟ်ဗ္ဒဝ်၊ ကဝ်သဂြာဗြာတ်က္ၜဴ၊ ပ္ကဴသြဴနာနာ။ အာသာတ်ဗ္စမၞးတံကၠာ၊ ယဲဗြဴကဵုလလံသွာ၊ ကၠခြုံကုမ်လ္ၚ၊ ကၠဗြန်ဒေဝဳ၊ ဥုံဇေယတုဲ၊ ဟောလုဟောလု သွးဟဲယဲကပ်၊ စလေဝ်ကဵုဖဲ၊ ဒဴကဵုသ္ၚောဲကၠာ၊ ယာံရဟွံအာ၊ ပိုၚ်ခြာဒၟံၚ်၊ ဣဝွံယာံအာ ဟွံသေၚ်မွဲတဲ၊ ပၟောန်ကျာ်တြဲ နဲဂရိုဟ်ဏာ၊ သၠပတ်ပရိုတ် အိုဿီုစှ်ၜါ၊ ဂစ္ဆမမှိ၊ သြကာသေ တိဋ္ဌာဟိ၊ ယာဲဘုတ်ပြိုတ်ဒြိုဟ်၊ ဝဲစောန်တဴမၚ်မွဲကၠာ၊ ယာံသကမာ၊ အာသ္ၚောဲလ္ပကြပ်၊ ဥုံစိစော၊ ပူဗလးသွးဟး၊ ယာံဒွံဒး ခန္ဓဒးလသာ၊ ဂစ္ဆမမှိ၊ သြကာသေ တိဋ္ဌာဟိ။
ဖ္ဍောတ်မွဲလ္တုန် ဂြာတ်သ္ၚုမွဲဝါ သ္ဒးဖ္ဍောတ်ထပှ်လ္တုန် ဂြာတ်သ္ၚုထပှ်ဝါရ။
တၚ်သမ္တီ။ ။ ကာလဗက်ဒေ၀တဴဂှ် မၞိဟ်ဗြဴနွံကဵုဂဗ္ဘဂှ် ဗီုမံၚ်ဒှ်တသိုက်ဂှ် မံၚ်ဂွံဖအိုတ်ရ၊ လံက်ဂ္ဇံလေဝ်ဂွံ၊ လံက်သ္တိက်လေဝ်ဂွံ မံၚ်ဂွံဖအိုတ်ရ။
ဂလာန်တၟေၚ်။ ။ မၞိဟ်ဗြဴမၞုံကဵုပဋိသန္ဓိ မ္ဒးသ္ပပွသာ်ဝွံဂှ် ဗျတ်ရံၚ်မ္ဂး နူဂွံယဲဒိုက် ဟွံထတ်ယုက် စဟွံစှေ်တိက်ဟွံသၠိၚ် ဒွိၚ်တုဲ၊ မသ္ပရောၚ် ထေၚ်ခယျကေတ်ရ၊ နဲသ္ပဝွံ နဲဝဳစိုတ်မွဲသာ်ကီု၊ ထေၚ်ဟွံဗၠေတ်၊ မၞိဟ်အောန်ကဵုဗ္စာရဏာတံဂှ် ပတှေ်ကလော်ဂြိုက်ရ၊ မိၚ်ညိညတုဲ ဥပါဒါန်စောဲစပ်ဇၞော်ရ။ ဆဂးမၞိဟ်သီုဖအိုတ် ပတှေ်ဟွံသေၚ်ရ၊ လက်ထက်ဇုဇဗဴလဇကုသ္ပကၠုၚ်တုဲ ဆက်ကၠောန်သ္ပတဴရောၚ် ထေၚ်ကေတ်ဂွံရ။
ဂလာန်ဗက်ဒေ၀တဴမွဲနဲပၠန်
ယဲဒိုက်ပေၚ်ထပှ်ဂိတု ညးတံဗက်ဒေ၀တဴရသ္ဂးဂှ် အပိုၚ်အခြာဂိတုဲဟၟဲ၊ တ္ၚဲရဗြဴနွံကဵုယဲဒိုက် ဟွံမိပ်ဇြိပ်မ္ဂး ညးလ္ၚဵုတံဂှ် ကော်အ္စာထောံခဗာန်ရ၊ သ္ပဟိုတ်ကဵုဗြဴမၞုံကဵုဂဝ်ဂၞဴဂှ်တုဲ ``ထောံခဗာန်ဂဝ်´´ညးမကော်ခဴစရ။
ဗီုဂွံပြေၚ်ခဗာန်ဂှ်တုန်။ ။ ထာၚ်တၞံဗြာတ်ဇမၠိၚ်ၜါမိဟ်၊ အနာံမွဲမိဟ်ကေတ်တုဲ၊ ကဝးဖ္ဍပ်ထောံပန်ကၠၚ်ဂှ် ဒှ်ခဗာန်ရ၊ ပ္ဍဲခဗာန်တၞံဗြာတ်ဂှ် ပုၚ်သာ်ဗ္ကေတ်၊ ပုၚ်သာ်လ္စံက်၊ ပုၚ်ဗတာၚ်၊ ပုၚ်ပိသာ် သ္ဒးစုတ်ဗၞတ်ၜိုတ်ဒးရးရ၊ ပုၚ်ဖုဲသၞဴကဵုမိတ်ခပဵုဂှ် သာ်ဗ္ကေတ်၊ ပုၚ်နှဴကဵုဂြိၚ်ဂှ်သာ်လမ္စံက်၊ ပုၚ်ပကတိဂှ် သာ်ဗုဗတာၚ် ညးကော်ခဴစရ၊ ကွာၚ်ကဵုယိုဟ်ဂှ်ၜါဂကူပၠန် သ္ၚုကၠောန်ကွာၚ်တုဲ၊ ထပက်ယိုဟ်ကဵုကတ်ကီု၊ ထပက်ယိုဟ်ဗ္ဒဝ်ကဵုသဂြာကီု၊ ယိုဟ်ကွာၚ်သီုကဝ် ယိုဟ်ဗ္ဒဝ်သီုသဂြာညးဂးတုဲ၊ ယိုဟ်ကီုသီုကဵုပုၚ်ပိသာ် စုတ်ပ္ဍဲခဗာန်ဂှ်ရ၊ ပ္ဍဲလ္တူခဗာန်ဒကဴပန်ဒိုဟ်ဂှ် ဒးစတ်ပတဴလဝ်ဇၞောဝ်ပန်တၞုၚ်ရ၊ ဇၞောဝ်ကၠောန်လဝ် နကဵုစက္ခူလေဝ်ဂွံ နကဵုထာၚ်ဗြာတလေဝ်ဂွံရ၊ ကၠောန်လဝ်ကဵုထာၚ်ဗြာတ်မ္ဂး ဒုန်ဇၞောဝ်ဍောတ်ဂှ် စတ်စုတ်ပ္ဍဲထာၚ်ဗြာတ်ခ္ဍံခ္ဍံမွဲတုဲ ကၞောတ်အိုတ်တေံဂှ် စတ်စုတ်ထာၚ်ဗြာတ်ကေက်ကေက်မ္ဂး ဒှ်ဇၞောဝ်ထာၚ်ဗြာတ်ရ။
ဂါထာခဗာန်ဂဝ်
ဥုံဒေ၀တဴသူရိယ၊ ယက္ခမာရာ၊ မၞးပိုၚ်ခန်လွာဂဝ်၊ နူမွဲဂိတုဆတ္တဝ် ပွိုၚ်ဂဝ်ဒဵုဒ္စိတ်ဂိတု ဒ္စိတ်တ္ၚဲဝွံ စၞမသၠးဂဝ်၊ ယိုဟ်ကွာၚ်သီုကဵုကဝ်၊ ယိုဟ်ဗ္ဒဝ်သီုကဵုသဂြာ၊ အဲစဳရေၚ်ကဵုရ၊ စၞမၞးတံကၠာ၊ ယဲဝွံကဵုသွာလလံ၊ ကၠခြံဆောံဗ္ၚ၊ ကၠဗြန်ဒေ၀တဴဗ္ဒာဲ၊ သရာဲယက္ခ၊ ဗှေ်ကၠုၚ်သ္ပဝဲ၊ ဥုံတူဠာဲတူဠာဲ သွးဟာဲယျရဟုံ။
ဖ္ဍောတ်ထပှ်လ္တုန် ပ္ဍဲတၠယဲဒိုက်ဂှ်တုဲ၊ ယဝ်ရတွံကဵုတၞးဆုသိုတ်မ္ဂး တွံမာန်ကီုရ၊ မွဲကၞာၚ်လေဝ်ဂွံကီုရ၊ ဖ္ဍောတ်ဂါထာဝွံတုဲ၊ စၞစမပ္တံကဵုကဗျန်တံဂှ်လေဝ် စုတ်ပ္ဍဲခဗာန်ဂှ်ညိကီု၊ တုဲသီုကပေါတ်ဖအိုတ်ဂှ် ဒၞာဲဒိုဟ်ဒးဂၞပ်စိုတ်ဂှ် အာထောံကၠေံမာန်ရ၊ ဒးဗ္စမွဲခဗာန်ဓဝ်ဟေၚ်ရ၊ နူတ္ၚဲစေၚ်လောန်တုဲ ဒဵုကဵုစိုပ်ဗ္ဒာဲတ္ၚဲယးတေံဂှ် ဒှ်အခိၚ်ဗ္စဗဇဴရ။ (ဂါထာဝွံ ဂွံနူကၟာ၀က်လဇုကြေဟ်)။ ။
၆။ ဗီုတြုံတၠသ္ၚိတံ သ္ဒးပ္တုဲ၀တ်
ဗြဴသ္ဇိုၚ်မ္ဂး တြုံထ္ၜ၊ တြုံသ္ဇိုၚ်မ္ဂး ဗြဴထ္ၜ၊ ဗြဴယဲမ္ဂးတြုံဝဳ၀တ်၊ တြုံယဲမ္ဂး ဗြဴဝဳ၀တ်၊ ညးမွဲဓလေၚ် အဲမွဲဣဝဵု၊ သာ်ဝွံအရေဝ်မန်ပိုဲနွံကၠုၚ်ရ၊ ဗွဲမသၟဟ်ကဵုအရေဝ်ဂှ်တုဲ၊ တြုံတၠသ္ၚိ ကာလသမ္ဘာဇကုယဲဒိုက်မ္ဂး၊ သ္ဒးပ္တုဲ၀တ်ဖန်ဖက်ကဵု ဗွဲမ္ဒးရးရ၊ သမ္ဘာဇကုသွက်ဂွံသၠးဂၠံဂဝ်ဂှ် ကပေါတ်နာနာသာ် သ္ဒးပ္ကောံလဝ် ညံၚ်သ္ဂောံရုံဂပ်ရ၊ သမ္ဘာဇကုယဲဒိုက်ပေၚ်ထပှ်ဂိတုမ္ဂး၊ ပပ္တံနူအှော်ဗွဝ်ဂှ် ဆုမလ၊ ဆုကြောတ်၊ ဆုဗ္ဒဝ်၊ ဆုကြေၚ်မွဲမွဲသာ် သ္ဒးဗာ်ပ္ကောံလဝ်ရ၊ ခါရဗာ်အှော်ပၠန်လေဝ် ညံၚ်ဟွံလ္ဂုၚ်လၞၚ်အာဂှ် ဒးသ္ပသတိရောၚ်၊ ယဝ်ရလ္ဂုၚ်လၞၚ်အာမ္ဂး ညးတံကဵုပဲါထောံရ၊ အှော်ဂှ်ဗာ်ဂွံနၚ်တုဲ ခၞော်ဍေံဂှ် သံက်ထောံဖအိုတ်ရ၊ ကာလစံၚ်ပၟတ်ဂှ် ညံၚ်ဟွံဂွံသၟူပသဒှ်ကီုရ၊ တုဲတပ်စွံလဝ် ဗွဲမညဳသာရ၊ လ္တူဆုဂှ်ပၠန်လေဝ် ညးဇၞော်တံ ကဵုဗ္ဂၚ်လဝ်ဇလဗ္ဒဝ် ဟွံသေၚ်မ္ဂး ဇလၜဝ်မွဲကၞာၚ်ကီုရ၊ ကာလသၠးဂၠံဂဝ် သွက်ဂွံတိက်ဂှ် သွက်ဂွံကၠောန်ဇံၚ်ဖဴမွဲ၊ ဆုဒုန်ဇုက်တံကီု ကာလသၠးဂၠံဂဝ်တုဲ သွက်ဂွံဗဂီုဗုၚ် ရန်တၟံထိုၚ်သ္ၚိကောန်ပ္ဍဲဗုၚ် ဂွံစိန်အာပြဟ်ပြဟ်ဂှ် တၟံဍိုတ်သွက်ဂွံပ္ဍိုက်ဗုၚ်ဂှ်ကီု၊ ဇံၚ်သွက်ညးသၠးဂၠံဂဝ်ဂွံတိက်ဂှ်ကီု၊ ကၠောန်လဝ်တုဲ ဣမိဂှ်သ္ဒးဟီု ဗဗိုန်လဝ်အရေဝ်ရောၚ်။ ။
၇။ ဗီုတြုံတၠိသ္ၚိတံ သ္ဒးေ၀ၚ်ပဲါ
တြုံတၠသ္ၚိပၠန်လေဝ် ကာလသမ္ဘာဇကု နွံကဵုယဲဒိုက်မ္ဂး သ္ဒးေ၀ၚ်ပဲါနူကဵုယိုက်ကဠာကမ္မဋ္ဌာန်ကီု၊ ဟိုတ်ဍေံနွံသာ်ဏံပၠန်၊ ယဝ်ရယိုက်ထ္ၜၚ်ဒးကဠာကမ္မဋ္ဌာန်မ္ဂး အာယုက်ဂၠေံ၊ ဒြပ်ပိုဉ်ဟာန်ဟုတ်ရောၚ်၊ တၠပညာမန်တြေံတြဟ်တံဟီုဒၠောံဗ္တောန်လဝ်ရ၊ ညးလ္ၚဵုဂှ်ဟီုဂးလဝ်နွံမွဲသာ်ပၠန်၊ အဃောသမ္ဘာဇကုနွံကဵုယဲဒိုက်ဂှ် သ္ဒးေ၀ၚ်ပဲါနူကမၠောန်သရာံပါပ်ဂမၠိုၚ်ကီု၊ ဟိုတ်နူရန်တၟံကဵုကောန်ၚ္ၚာ် ပ္ဍဲဗုၚ်နာနာသာ်တုဲ ကေၚ်ကာသရာံပါပ်ဂှ် သ္ဒးေ၀ၚ်ပဲါ၊ ကေၚ်ကာမ္ၚဵုဂှ် သ္ဒးပ္တုဲရောၚ်၊ မပ္တံအရေဝ်ဟွံမွဲကဵုကာမ္ၚဵုဂှ်လေဝ် ညံၚ်တၠယဲဒိုက်ဟွံဂွံမိၚ်ဂှ် သ္ဒးစွံသတိကီု၊ ဥပမာ-ပရိုၚ်တၠယဲဒိုက်ချိုတ် ဟိုတ်နူဂၠံဂဝ်ဂၞဴ၊ ပရိုၚ်ယဲဒိုက်လီုတံဂှ်၊ ဟွံကဵုမိၚ်သက်သက်ရ၊ ယဝ်ရမိၚ်ဒးမ္ဂး၊ တၠယဲဒိုက်ဂှ် ကာလသၠးဂၠံဂဝ်ဒွိၚ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲစိုတ်တုဲ ဖေက်ဒှ်အာအန္တရာဲမွဲမွဲသာ်ရ၊ မွဲသာ်ပၠန် သ္ၚိလဵုဟွံဟီု၊ မိက်ဂွံပကာမ္ၚဵုမ္ဂး ပ္ဍဲသ္ၚိဂှ် သၟတ်ဗြဴနွံကဵုယဲဒိုက်မွဲမွဲနွံမ္ဂး၊ ပပ္တံနူကလောကောဒေံ ကောန်ဇာတ်တံ ဟွံပကာမ္ၚဵုအိုတ်ရ။ ။
၂။ ဗီုသၠးဂၠံဂဝ်
ပိုဲသတ္တံပ္ဍဲလိုက်ဏံဝွံ သ္ဂောံကၠုၚ်က္တဵုဒှ်မၞိဟ်မာန်ဂှ် ဟွံလောဲသွာရ၊ ဝါတ်ဂါတ်သ္ဇိုၚ်သန်ကွေံကွေံရ၊ ကျာ်တြဲနာဲပိုဲတွံလဝ်ရ၊ ၜိုန်ရကၠုၚ်က္တဵုဒှ်မၞိဟ်ပၠန်လေဝ် ညးလ္ၚဵုဂှ် မၞိဟ်တြုံ၊ မၞိဟ်ဗြဴ ဒးဒှ်ပၠန်ရ၊ ယဝ်ဒှ်မၞိဟ်ဗြဴမ္ဂး ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် သ္ဒးဆဵုဂဗကဵုကေၚ်ကာသၠးဂၠံဂဝ်ရ၊ ပ္ဍဲအရာမသၠးဂၠံဂဝ်ဝွံလေဝ် ဒဒိုက်ဇၞော်သန်ဟေၚ်ဂှ် အရေဝ်မန်ဟီုလဝ်နွံမံၚ်``မၞိဟ်တြုံဍိုက်ဖံၚ်၊ မၞိဟ်ဗြဴၜံၚ်ပၟတ်´´ သ္ဂးလဝ်ရ၊ ပ္ဍဲအရာမသၠးဂၠံဂဝ်ဂှ်ပၠန် မူပိုဲသ္ဒးသ္ပဗက်ရောဂှ် အတိုၚ်ဗွဲသၟဝ်တေံ ပါ်ထ္ၜးလဝ်ကဵုရ။
၁။ နိဒါန်
၂။ ကမၠောန်တြုံဒးပ္တုဲ ဃောမၞိဟ်ဗြဴၜံၚ်ပၟတ်
၃။ ကမၠောန်ဣမိဒးပ္တုဲ ဃောကောန်ၚ္ၚာ်သၠးဂၠံဂဝ်
၄။ ကမၠောန်ကေၚ်ကာမၞိဟ်ဗြဴ နူၜံၚ်ပၟတ်ဒဵုတိတ်သ္ၚိပၟတ်
၅။ ကေၚ်ကာသ္ဒးပ္တုဲ ပ္ဍဲသ္ၚိၜံၚ်ပၟတ် ကၠာဟွံဂွံတိတ်သ္ၚိပၟတ်ဏီ
(ဝါ) ကေၚ်ကာမၞိဟ်ပ္ဍဲသ္ၚိမွဲဟာန်ကေုာံမိဿဟာဲ သ္ဒးပ္တုဲပ္ဍဲသ္ၚိၜံၚ်ပၟတ်ကၠာဟွံဂွံတိတ်နူသ္ၚိပၟတ်ဏီ
၆။ ကိစ္စပတိတ်သ္ၚိပၟတ်
၇။ ကေၚ်ကာပတိတ်သ္ၚိပၟတ်
၈။ နိဂီု-သာ်ဝွံပါ်လဝ်ရ။ ။
၁။ နိဒါန်
ယြဴသၟတ်ဗြဴမွဲတန်ပဋိသန္ဓိတုဲ စိုပ်ကၠုၚ်ကာလဍိုက်ပေၚ်ဂိတု၊တ္ၚဲမ္ဂး ကောန်ၚ္ၚာ်ပ္ဍဲဗုၚ်ဂၞဴမိဂှ် သၠးတိတ်နူဗုၚ်ဂၞဴမိ၊ တိတ်စိုပ်ကၠုၚ်မ္ၚးဗုၚ်ဂၞဴမိရ၊ ဂလာန်ဏံဂှ် ပိုဲမန်တံကော်ခဴစ-သၠးဂၠံဂဝ်၊ သၠးပဋိသန္ဓိ၊ ကောန်ၚ္ၚာ်ဒှ်မၞိဟ်၊ ၜံၚ်ပၟတ်ပၞာၚ်၊ ညာတ်မုက်ဒေံ၊ ကော်ခဴစနာနာသာ်ရ။
၂။ ကမၠောန်တြုံတၠသ္ၚိသ္ဒးပ္တုဲဃောမၞိဟ်ဗြဴၜံၚ်ပၟတ်
ပဋိသန္ဓိဍိုက်တ္ၚဲဂိတုတုဲ ထ္ၜးတိုန်လက်ကျန်ၜံၚ်ပၟတ် မပ္တံကဵုဂၞိၚ်ဂိ၊ ဗုၚ်ဂိ၊ တၞုၚ်ဇိုၚ်ဒေၚ်ကၠုၚ်မ္ဂး တြုံတၠသ္ၚိအာကော်ဣမိတုဲ၊ မၞိဟ်မၞုံပ္ဍဲသ္ၚိတံဂှ် အာဂၠာဲကော်ပ္ကောံလဝ်မၞိဟ်ဗြဴ အာယုက်ဇၞော်ဇၞော်တံ ပ္ဍဲကွာန်ဂှ်ရ၊ ခေတ်ကၠာတေံပိုဲမန်ဂမၠိုၚ် ကော်ဣမိကွာန်ရ၊ ကာလခေတ်လၟုဟ် ဟိုတ်နူဣမိ ညးအလဵုအသဳတံ နွံမံၚ်ဇၟာပ်ကွာန်တုဲ၊ ကော်ဣမိညးအလဵုအသဳတံဂၠိုၚ်ရ၊ ဣမိကီု၊ မၞိဟ်ဗြဴဇၞော်ပ္ဍဲကွာန်တံကီု၊ စိုပ်ကောံတုဲ တြုံတၠသ္ၚိသ္ဒးကၠောန်ဇံၚ်ဖဴမွဲရ။
သၞောတ်ဗ္ၜတ်ဗီုပြေၚ်ဇံၚ်ဖဴ
ဒုန်ကလိဟွံသေၚ်၊ ဒုန်ကၟးဟွံသေၚ်၊ ဆုထ္ၜောံထ္ၜောံၜါတၞုၚ် ဇမၠိၚ်ပန်ဟတ်ကဵုမွဲက္ဍဂှ်၊ လးလဝ်လ္တူကၞဳသ္ၚိ၊ လ္ပာ်တေံမွဲတၞုၚ်၊ လ္ပာ်ဏံမွဲတၞုၚ်၊ ခြာခရာဗၞတ်မွဲဟတ် လ္တူဂှ်လးစုတ်ဝိုန်ဒုန်ထပှ်တၞုၚ်တုဲ၊ ဒက်ဗဗိုန်ကဵုချာညိ၊ လ္တူဝိုန်ဂှ်ပၠန်၊ ဒးလးစုတ်ဒုန်ကရေက် ဒ္စိတ်ကရေက်ရ၊ ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ်၊ ယဝ်မိက်ဂွံလးစုတ်ခတဵုမ္ဂး လးစုတ်ခတဵုပိခတှေ်မာန်ရ၊ လးကၞဳတုဲ ညံၚ်ဟွံဂွံချဳဒရာၚ် ဒးကြာပ်လဝ်ပိတန်ရ၊ လ္ပာ်က္ဍိုပ် ကြာပ်စုတ်ဒုန်ကရေက်တုဲ၊ ဒက်လ္ပာ်ဇိုၚ်မွဲတန်၊ လ္ဒောဝ်မွဲတန်၊ ဒးကြာပ်ဒက်ရ၊ ကၞဳဒုန်(ဝါ)ကၞဳဆုညံၚ်ဟွံဂွံချဳ လောအာလောကၠုၚ်ဂှ် ဒးဒက်ကြာပ်ရ၊ သွက်မၞိဟ်ဗြဴၜံၚ်ပၟတ်ဂွံတိက်လ္တူဇံၚ်ဂှ် ဒးလးလဝ်သ္ကဝ်ရ။
ယဝ်ရသၠးဂဝ်ဂၞဴပ္ဍဲသ္ၚိမ္ဂး အခိုက်မန်ဟေၚ် ဒးကၠောန်ဗက်စရ၊ တြုံတၠသ္ၚိတံပၠန်လေဝ် သမ္ဘာဇကုသၠးဂဝ်ဂၞဴတုဲ၊ ဇဖန်တီကေတ်ကောန်တြုံ၊ ကောန်ဗြဴဂှ် ဒးၜံက်လဝ်တိဗဝ်ဖဴမွဲ သွက်ဂွံၜံၚ်ပၟတ်ဗဂီုဇကုရ၊ ယဝ်ဒှ်ကောန်တြုံမ္ဂးတိဗဝ်ဖဴဒ္စိတ်န၊ ယဝ်ဒှ်ကောန်ဗြဴမ္ဂး တိဗဝ်ဖဴထပှ်န ၜံက်ကေတ်တုဲ၊ ဗဝ်ဖဴစွံလဝ် ဗ္ဒာဲဇံၚ်သ္တိက်ၜံၚ်ပၟတ် လ္ပာ်တဲပဲါရ၊ ဗ္ဒာဲဖဴဂှ် စွံလဝ်ဍာ်မွဲဂရ သွက်ဂွံသိုဟ်တၟံ၊ ဍိုတ်စံၚ်လဝ်နူဖဴဂှ်ရ၊ သၞောဝ်ဗ္ၜတ်ဖဴဂှ် ဒးဒှ်အတိုၚ်ဇံၚ်ရ၊ ဆုဇမၠိၚ်ဖဴဂှ် ဒးကေတ်မွဲတၞုၚ်ဓဝ်ရ၊ မွဲတၞုၚ်ဂှ် ဒုၚ်စကဵုဇမၠိၚ်ဇံၚ်ရ၊ ဆုဇမၠေံအနာံဖဴဒးကေတ်ၜါတၞုၚ် ဗွဲမတုပ်သၟဟ််ကဵုအနာံဇံၚ်ဂှ်ရ၊ အနာံဖဴဂှ် လ္ဇံက်ဗကိတ်ကဵုသၟန်ဇမၠိၚ်ဇံၚ်တုဲ ဒှ်ဖဴညးတံရ၊ (ကာလလၟုဟ်ဝွံလ္ၚဵုဂှ် ညးတံသၠးဂဝ်ဂၞဴ ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲတုဲ ကပေါတ်ကြိယာသွက်ဒးပ္ကောံကေတ် အတိုၚ်ဗွဲလ္တူတေံဂှ်ဟၟဲဟေၚ်ရ၊ ညးတံဒုၚ်ထပ်ဂဥုဲ စကေတ်ဂဥုဲမ္ဂး ကမၠောန်သၠးဂၠံဂဝ်တုဲမံၚ်ကီုရ။)။
၃။ ကမၠောန်ဣမိဒးပ္တုဲ ဃောကောန်ၚ္ၚာ်သၠးဂၠံဂဝ်
ကာလကောန်ၚ္ၚာ်သၠးဂၠံဂဝ်ဂၞဴမိတုဲ၊ ဒက်သုတ် နကဵုဇုတ်တောဝ်သအးဇ္ၚး၊ ခိုၚ်ကၠိုက်တုဲ ရေက်ထပိုတ်ကၠေံ နကဵုၜုန်မြကေက်ကေက်မသအးဇ္ၚးကီု၊ ဟွံသေၚ်လ္ၚဵုဂှ် ကရေက်ကေတ်သၞဒုန်၊ ဇိုတ်သအးကၠေံတုဲ၊ ရေက်ထပိုတ်သုက်ရ၊ တုဲကြာတ်ကြဴသအးဇ္ၚး ကောန်ၚ္ၚာ်နကဵုဍာ်ဂမ္တဴရ၊ တုဲဖုံဍာ်မိတ်ကပေါတ်ပၠန်၊ တုဲမ္ဂးဂွဳကောန်ၚ္ၚာ်နကဵုယာတ်မသအးဇ္ၚး ဗွဲမဂပ်ဝ်တုဲ၊ သ္တိတ်စွံလဝ်ကောန်ၚ္ၚာ် (ကာလလၟုဟ်ဝွံ) ကၞာဲသၟးဂၠိုၚ်ရ။
ဗွဲသတိ(မူဟိုတ်သ္တိတ်ကောန်ၚ္ၚာ် ပ္ဍဲကၞာဲရောဟီုမ္ဂး၊ အရေဝ်ညးဇၞော်မန်ခမဳသၚ်မန်တံ နွံမံၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုသာ်ဂှ် ဂွံမိၚ်ကေတ်ရ၊ သၟိက်ဂွံတီဗွဲခ္ဍန်ဂှ်၊ လောန်ကၠုၚ်မွဲအခိၚ်တေံ ပိုဲမန်တံကျပၞာန်ညးတုဲ၊ ဂကူပိုဲမန်ဣဒ္ဓိညံၚ်ဂွံလဟုတ်စှေ်အာဂှ် ပိုဲဒးဒုၚ်ဖန်ကၠုၚ်ဒဵုကဵုလၟုဟ်ရ၊ ကၞာဲမ္ဂးဂှ် ဒှ်ကြိယာသွက်ဂွံဂုံသအးသ္ၚု မဒှ်စၞအာဟာရ ပိုဲမန်ဗွဲပရဲဂှ်မွဲသာ်၊ သဘဴကၞာဲမ္ဂးဂှ် ဒှ်ကပေါတ်ညးလ္ၚဵုတံ သွက်ဂွံစွံပ္ကောံလဝ် ကပေါတ်မပ္တံထၟိက်နာနာသာ် ဟွံသအးဇၚ္ၚး သွက်ဂွံထောံကၠေံဂှ်မွဲသာ်၊ ဒှ်သအးဇၚ္ၚးကၠေံသ္ၚု နကဵုကြိယာဂှ်တုဲ၊ သြောံသ္ၚုတံဂှ် ဒှ်ပုၚ်တုဲမ္ဂး ခရှ်တံကီု၊ ခမဳသၚ်တံကီု ဒးစကဵုပိုန်သ္ပပြဘိုက်ရ၊ စဟာပ်ဒးပုၚ်ဂှ်မ္ဂး ဣဒ္ဓိလဟုတ်စှေ်အာ၊ ကျာ်သြဳပၠိုတ်စှေ်အာမာန်ရောၚ်၊ နွံအဓိပ္ပဲါသာ်ဝွံရ၊ ဟိုတ်သာ်ဂှ်ရ အာဂတနူတ္ၚဲဝွံတုဲ ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ယဝ်တီပရေၚ်သာ်ဏံမ္ဂး သ္ဒးေ၀ၚ်ပဲါနူသ္တိက်ကောန်ၚ္ၚာ်ပ္ဍဲကၞာဲဂှ်ရ။)။
(ကၠာကၠာတေံ ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ သ္တိက်ကောန်ၚ္ၚာ်တၟိတၟိ သာ်လဵုရောဟီုမ္ဂး လောန်ကၠုၚ် ၜိုတ်မသုန်စှော်သၞာံတေံ၊ ညးလ္ၚဵုတံသ္တိက်နကဵုထးထဝ် ဟွံသေၚ်မ္ဂး ညးဒိုက်ဝါတ်တံဂှ် သ္တိက်ကောန်ၚ္ၚာ်ပ္ဍဲခွက်ဆု လံက်လဝ်နကဵုဍာ်ထဝ်ဂှ် ကေၚ်ဆဵုဂဗကၠုၚ်ကီုရ၊ ယဝ်ထးဆုမ္ဂး ကၠောန်လဝ်ခ္ဍံခ္ဍံ ကဵုဂၠိၚ်မံၚ်ညိတုဲ လ္ပာ်စွံက္ဍိုပ်ဂှ် ကၠောန်လဝ် ဗီုက္ဍိုပ်ခၟဴၜိုပ်ထဝ်တုဲ လံက်လဝ်ဍာ်ထဝ်ရ၊ ပ္ဍဲထးဂှ်ဟေၚ် ညးဇၞော်မန်ပိုဲကၠာတေံ သ္တိက်ကၠုၚ်လဝ်ကောန်ၚ္ၚာ်ရ။
ခွက်ထဝ်ဂှ် ညးတံကၠောန်လဝ်တုဲ ဏာအပ်စွံလဝ်သ္ၚိဃံၚ်ကွာန်ရ၊ ပ္ဍဲကွာန်ဂှ် ယဝ်ရညာတ်မုက် ကောန်ၚ္ၚာ်မွဲမွဲမ္ဂး အာပ္တီဃံၚ်တုဲ၊ ကေတ်နၚ်ခွက်ထဝ် သွက်ဂွံသ္တိက်ကောန်ၚ္ၚာ် မဒှ်မၞိဟ်တၟိဂှ်ရ၊ ကွာန်ဇၞော်မ္ဂး ခွက်ထဝ်ၜါ၊ ပိမ ညးကွာန်တံ မကၠောန်စွံလဝ်ရ၊ ရံၚ်ကေတ်ကဵု ပရေၚ်ဇုဇဗဴလနောနာဲပိုဲ မစွံပတန်လဝ် အခိုက်ကၞာဝွံတုဲ ပိုဲညာတ်ကေတ်ဇုဇဗဴလပိုဲ မဂတာပ်ခေတ်ဗွဲမလောန်ဟေၚ် ဂွံတီကေတ်မာန်ရ၊ မူဟိုတ်သ္ဂးသာ်ဝွံရောမ္ဂး ကာလအာကေတ်နၚ် ခွက်ထဝ်ဂှ်ရ ကိစ္စစုတ်စရၚ်ဒှ်မၞိဟ်ဂှ် တုဲဒှ်အာမွဲဝါဓဝ်ရ။
ကာလလၟုဟ်ဝွံ ရန်ကဵုဂလာန်ဝွံတုဲ ပွမသ္တိက်ကောန်ၚ္ၚာ် ပ္ဍဲကၞာဲဂှေ်၀ၚ်ပဲါကၠေံတုဲ၊ ယဝ်သ္တိက်ကောန်ၚ္ၚာ် ပ္ဍဲထးထဝ်ဟွံမာန်မ္ဂး သ္တိက်ကောန်ၚ္ၚာ်လ္တူကၞဳ ဗွဲမသအးဇ္ၚးဂှ် ခိုဟ်ဂၠိုၚ်ရ။)။ ။
ကောန်ၚ္ၚာ်သၠးဂၠံဂဝ်ဂၞဴမိတုဲ သုက်ကုတ်ထပိုတ်ပ္တိတ်နူကောန်ၚ္ၚာ်ဂှ် ဣမိတံအာတိုပ်ကၠေံ ပ္ဍဲကတိုၚ် ၜံက်လဝ်တိဖဴရ၊ လဆောဝ်လဆောဝ် ဟွံတိုပ်ပ္ဍဲကတိုၚ်တိဖဴ၊ အာတိုပ်ကၠေံ အတိုၚ်ကိုန်တိုပ်သုက် ကောန်ၚ္ၚာ်ရ၊ ဗွဲသၞောဝ်ကိုန်ဝွံ ကောန်ၚ္ၚာ်ဒှ်မၞိဟ် ဂိတုဖဝ်ရဂိုန်၊ စဲ၊ ပသာ်မ္ဂး တိုပ်သုက် ဗွဲဒိုဟ်သၟဝ်ကျာရ၊ ကောန်ၚ္ၚာ်ဒှ်မၞိဟ် ဂိတုဇှေ်၊ ဒဂိုန်၊ ခ္ဍဲသဳမ္ဂး တိုပ်သုက် ဗွဲဒိုဟ်ပလိုတ်ရ၊ ကောန်ၚ္ၚာ်ဒှ်မၞိဟ် ဂိတုဘတ်၊ ဝှ်၊ က္ထိုန်မ္ဂး တိုပ်သုက် ဗွဲဒိုဟ်သမၠုၚ်ကျာရ၊ ကောန်ၚ္ၚာ်ဒှ်မၞိဟ် ဂိတုမြေက္ကသဵု၊ ပုဟ်၊ မာ်မ္ဂး တိုပ်သုက် ဗွဲဒိုဟ်ဗၟံက်ရ၊ ဗွဲကိုန်ဝွံတိုပ်သုက်မ္ဂး ကောန်ၚ္ၚာ်ဂှ် ပိုန်အာယုက်ဂၠိၚ်ရောၚ်၊ ပိုဲမန်ပတှေ်လဝ်ဂလာန်ဝွံရ။ (ကိုန်တိုပ်သုက် ဗွဲလ္တူတေံဂှ် ကံက်ပ္တိတ်နူလောကသိဒ္ဓိရ။)။ ။
ဒေသလ္ၚဵုဂှ်လေဝ် သွက်ကောန်ၚ္ၚာ်ဒှ်မၞိဟ်တၟိ ကပေါတ်ကြိယာ ဒေ၀တဴသူကၞေၚ် ဣမိတံပြုပြေၚ်ကဵုရ၊ ကပေါတ်ကြိယာဒေ၀တဴသူကၞေၚ် သွက်ကောန်ၚ္ၚာ်တြုံမ္ဂး ဇဗၠုဒစိတ်တၞး၊ သတ်ပိမ၊ ဟွံသေၚ်ဒစိတ်မ၊ သြန်မွဲဒကေဝ် ဟွံသေၚ် မသုန်မး၊ လိခ်မွဲအုပ်၊ တဝ်ကၞေဟ်မွဲတၞုၚ်၊ မှၚ်မွဲပလၚ်၊ ကယျိုၚ်ကယျဝ် ဗွိုက်လ္တက်မၞိဟ်တြုံမွဲစုံ၊ ခရေၚ်တၟိမွဲ၊ သ္ကဝ်တၟိမွဲခတှေ်၊ ဂစေံစၠန်မြမောဝ်တံဂှ် သ္ဒးပကောံစွံလဝ်ရ၊ သွက်ကောန်ၚ္ၚာ်ဗြဴမ္ဂး ဇဗၠုထပှ်တၞး၊ သတ်ထပှ်မ၊ ကယျိုၚ်မၞိဟ်ဗြဴတၟိမွဲစုံ၊ ခရေၚ်တၟိမွဲ၊ သ္ကဝ်တၟိမွဲခတှေ်၊ ဂစေံစၠန်မြမောဝ်တံဂှ် သ္ဒးပကောံစွံလဝ်ရ၊ ဣမိဝွံ ပၠာဲကေတ်ဂစေံစၠန်မွဲပ္ၚာန် တိတ်အာက္ဍိုပ်ကၞိန်တုဲ၊ ``ယွံဒေ၀တဴသူကၞေၚ် ကညကၠုၚ်ပစၟတ်သမ္တီကောန်ၚ္ၚာ်ဝွံညိ´´ ရဴသာ်ဝွံ ဘိက်နိမန်ဒေ၀တဴသူကၞေၚ်ကဵုသ္ပသမ္တီရ။ ကာလကလေၚ်လုပ်ဇရေၚ်ကောန်ၚ္ၚာ်ဣမိဂှ် လၟုဟ်လုပ် ဍာ်ဂစေံစၠန်မြမောဝ် နူကဵုက္ဍိုပ်ကၞိန် ဒဵုကဵုစိုပ်ဒၞာဲကောန်ၚ္ၚာ်ရ၊ (ကပေါတ်ဒေ၀တဴသူကၞေၚ်တံဂှ် လ္ၚဵုမွဲတ္ၚဲ၊ လ္ၚဵုၜါတ္ၚဲ၊ လ္ၚဵုဒဵုပတိတ်သၟိပၟတ်ညးတံစွံလဝ်ရ၊ အခိုက်ဏံလေဝ် ဒေသမန်လ္ၚဵုနွံ၊ ဒေသမန်လ္ၚဵုဟၟဲရ။)
၄။ ကမၠောန်ကေၚ်ကာ သွက်သၟတ်ဗြဴသၠးဂဝ် နူၜံၚ်ပၟတ် ဒဵုတိတ်သ္ၚိတ်ပၟတ်
ယြဴသၟတ်ဗြဴမွဲ ယဝ်သၠးဂဝ်ဂၞဴတုဲ ဣမိဂှ် ကြဴကြာတ်သအးဇ္ၚးပလေဝ်ပလေတ်အတိုၚ်နာဲကဲဣမိတံတုဲ၊ ပ္တိုန်သတိက်လဝ်လ္တူဇံၚ်ၜံၚ်ပၟတ်ရ၊ ရန်တၟံကဵုကောန်ၚ္ၚာ် ပ္ဍဲဗုၚ်ညံၚ်ဂွံညောတ်အာပြဟ်ပြဟ်ဂှ် ဂတ်ဒက်ဂွဳလဝ်ဗုၚ် နကဵုယာတ်ပူလဝ်ဗုၚ်တုဲ၊ ကေတ်တၟံဍိုတ်စံၚ်လဝ် ပ္ဍဲဖဴဂှ်တုဲ၊ သြိုဟ်ဖျေံပ္ဍဲဍာ်ဂရ၊ ဟံၚ်ပတိတ်ဂွဳကဵုယာတ်တုဲ၊ ပ္ဍိုက်စွံလဝ်လ္တူဗုၚ်ဂှ် ၜိုတ်ဒုၚ်မာန်ရ။ အဃောပ္ဍိုက်ဍိုတ်ဂှ်လေဝ် ညံၚ်ဟွံကတဴလုပ်ဒဵုသၞာံဗုၚ် တူသၠိုက်အာဂှ် သ္ဒးပသတိရ၊ ပၟတ်ဖဴဝွံလေဝ် သ္ဒးပဒှ်လဝ်လၟိုန်ရ။
ဌာန်ဒေသမန်လ္ၚဵုဂှ်လေဝ် ညးဇၞော်တံကဵုစွံဂရုၚ်မွဲမ လ္တူက္ဍိုပ်သတိက်သၟတ်ဗြဴဂှ်ရ၊ ရန်တၟံအာ ဗီုအခိုက်ညးတံ အဆက်ဆက်တုဲ၊ ပ္ဍဲဂရုၚ်ဂှ် ဂၠိက်ဂရုၚ်ယာတ်ဂရုၚ်ဒးနွံရ၊ သၠးဂဝ်ဂၞဴတုဲ ဖေက်လကိုတ်ဒှ်၊ ဆီတိုန်ဒှ်ဂှ်ရ၊ နကဵုဂၠိက်ဂရုၚ်၊ ယာတ်ဂရုၚ်ဂှ် ဒက်ဂတ်လဝ်မွဲမွဲဒၞာဲမ္ဂး၊ ဆေဝ်ဒဝ်ကဵုအန္တရာဲသာ်ဂှ်မာန်ရောၚ်၊ ညးတံစှေ်စိုတ်တုဲ၊ ကာလပၟိက်ကိစ္စမွဲမွဲက္တဵုဒှ်မ္ဂး သၟိက်ဂွံဗွဲမပြဟ်ဂှ်ဒှ်ရ၊ သၠးဂဝ်ဂၞဴတုဲ ဍာ်တှ်ညံၚ်ဂွံတိတ်ဂှ် ညးတံပလေဝ်ပလေတ်ကဵုပၠန်ရ၊ လ္ၚဵုဂှ် ကောန်ၚ္ၚာ်သၠးဂဝ်ဂၞဴတုဲ၊ သိုၚ်တှ်ဟွံထောၚ်ဇဳဏီ ကောန်ၚ္ၚာ်မဴဟွံအိုတ်၊ တှ်ဂှ်တေၚ်ကၠုၚ်ဗွဲမလောန်မ္ဂး သ္ၚိတှ်ဂှ်လီုအာကီုဒှ်ဂွံရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ သ္ၚိတှ်ကလိုအ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံလာဲအာမ္ဂး ဇၞတ်ချိုန်ပလာဲကဵုသာသာရ၊ စၞအာဟာရမပ္တံကဵုဍာ်လဂမ်၊ ဍာ်ဂမ္တဴတံဂှ် သ္ဒးသုၚ်စကဵုဂၠိုၚ်ၚ်ရောၚ်၊ ဣမိဂှ်လေဝ် သွက်မိကောန်ၚ္ၚာ် သ္ဂောံထတ်ယုက်အာဗွဲဂတ ကၠာဟွံတိတ်သ္ၚိပၟတ်ဏီဂှ် သ္ဒးမၚ်မွဲကဵုဍိုက်က်ပေၚ်ၚ်ရ၊ ပွမသုၚ်မိတ်ဟုံမိတ်သုၚ်ဂဥုဲတံဂှ်လေဝ် သ္ဒးစၞောန်ထ္ၜးကဵုလၟိုန်ရ၊ သၟတ်ဗြဴဂှ် ကၠာဟွံစပုၚ် သွက်ဂွံဗဇဴဒေ၀တဴဖဴဝွံ၊ ထၟောတ်ကေတ်ပုၚ်ပန်ထၟောတ်တုဲ၊ သ္ဒးဗဇဴပန်လ္ပာ် ဒဵုကဵုတိတ်သ္ၚိပၟတ်ရ။
၅။ ကေၚ်ကာသ္ဒးပ္တုဲ ပ္ဍဲသ္ၚိၜံၚ်ပၟတ် ကၠာဟွံတိတ်သ္ၚိပၟတ်ဏီ (ဝါ) ကေၚ်ကာမၞိဟ် မွဲဟာန်ကေုာံ မိဿဟာဲသ္ဒးပ္တုဲ ပ္ဍဲသ္ၚိၜံၚ်ပၟတ် ကၠာဟွံတိတ်သ္ၚိပၟတ်ဏီ
သၟတ်ဗြဴသၠးဂၠံဂဝ်ဂၞဴတုဲ၊ ကၠာဟွံတိတ်သ္ၚိပၟတ်ဏီဂှ်၊ မၞိဟ်ဗြဴသၟတ်ဇၞော်တံညးဂမၠိုၚ် ကၠုၚ်ပ္တုဲ၀တ်နာနာသာ် မပ္တံကဵုစံၚ်ဍိုတ်၊ သြိုဟ်ဍိုတ်ဖုံမိတ်ဂှ်လေဝ်နွံ သၟတ်ဗြဴတၠတှ် မထတ်ယုက်တံလေဝ် ကၠာမိကောန်ၚ္ၚာ် ဍာ်တှ်ဟွံထတ်ရိုက်ဏီဂှ် ကၠုၚ်ဗိုၚ်ဗၟဴကဵုတှ်ကဵုကောန်ၚ္ၚာ်ဂှ်ရ၊ မွဲသာ်ပၠန်လေဝ် ညးမဒှ်ကလောမိဿဟာဲ ဌာန်ဗဒဲါတံဂှ်လေဝ် ကၠုၚ်သ္ၚဳစၟဳရံၚ်ကောန်ၚ္ၚာ် မိပ်ပ်ဇြိပ်ပ်တုပ်တဴညံၚ်ရဴ ပိုဲမၞိဟ်တံဒုၚ်တၠုၚ်မၞိဟ်တၟိကီုရ၊ ညးတၠသ္ၚိတံပၠန်တုန်လေဝ် ပ္တုဲတဴ၀တ်လ္တူမၞိဟ်ကၠုၚ်ရံၚ်တံပၠန် ပွမဗ္စဖျုၚ်ပုၚ်သွနာနာသာ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဗ္စပုၚ်သတ်ဗြဴကဵုသွဗွဲမ္ဒးရးပၠန်ရ၊ ညးမွဲလ္ပာ်ကဵုမွဲလ္ပာ် ၀တ်ညံၚ်ဂွံဍိုက်ပေၚ်ဂှ် ခၠေဝ်ပလန်ပၠန်ရ၊ အခိုက်ဏံဝွံ ခိုဟ်တဴဗွဲမလောန်ရ၊ ဒေသလ္ၚဵုဂှ် ဗ္စဖျုၚ်ပိဗ္တံပိတ္ၚဲ ဗွဲမမိပ်မြဟ်လိုက်လဴ ကရိုက်ညးကဵုညးဂှ် ဂွံဆဵုဒၟံၚ်ဒဵုကဵုလၟုဟ်ရ။
၆။ ကိစ္စပတိတ်သ္ၚိပၟတ်
နူကောန်ၚ္ၚာ်ဒှ်မၞိဟ်ဂွံပိတ္ၚဲ ဟွံသေၚ်မ္ဂး မသုန်တ္ၚဲမ္ဂး ဣမိဂှ် သ္ပက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တုဲ ပ္တိတ်သ္ၚိပၟတ်ရ၊ မၞိဟ်ၜံၚ်ပၟတ်အလန်ကၠာအိုတ်မ္ဂး လ္ၚဵုဂှ် ယဝ်ရမိကောန်ၚ္ၚာ်မံၚ်ထတ်ဒၟံၚ်မ္ဂး ပေၚ်ပိတ္ၚဲ၊ လ္ၚဵုဂှ်လေဝ်မသုန်တ္ၚဲ၊ လဗြဴကေၚ်ၜံၚ်ကၠုၚ်ပၟတ်ပၞာၚ်တုဲမ္ဂး ပေၚ်ပိတ္ၚဲ ညးတံပတိတ်သ္ၚိပၟတ်အိုတ်ရ။ ကာလဂှ် ဣမိဝွံ ကေတ်ပုၚ်ပန်ထၟောတ်ဂရုၚ်မွဲမ၊ ဇဗၠုပန်တၞး၊ နော်မွဲတၞုၚ်၊ လ္ၚဵုလ္ၚဵုတံပၠန်လေဝ် ဂရုၚ်မွဲမ၊ ပုၚ်မွဲထၟောတ်၊ ဇဗၠုမွဲသွတ်၊ ပၟတ်နူဖဴၜံၚ်ပၟတ်မွဲလ္ၚ၊ ဍာ်မွဲဗြံက်ကေတ်တုဲ၊ စှေ်အာတိ ဂတမုက်သ္ၚိရ၊ ကပေါတ်စပ်ကဵု ပတိတ်သ္ၚိပၟတ်တံဂှ် စွံပ္ဍဲတိ (လ္တူသ္ကဝ် လ္တူခတဵုဂှ် ဟွံကေၚ်မိၚ်) တုဲ စဝ်ဖျေံဍာ်လ္တူပၟတ်လ္ၚဂှ်ရ၊ ဃောမစဝ်သြိုဟ်ဖျေံဍာ်လ္တူပၟတ်လ္ၚဂှ် သာ်ဝွံဟီုပ္တီ (ဗလိဇဴဒေ၀တဴဖဴလေဝ်ဟီုဂး) ဒေ၀တဴဖဴရ၊ ယွံဒေ၀တဴဖဴ မၞးအာမာန်ရ၊) ဂလာန်ပ္တီဒေ၀တဴဖဴဝွံ ရန်တၟံသာ်လဵုတုဲ သ္ပရောဂှ်ဟွံတီ ဒေသလဵုရောဂှ် ဟွံတီတုဲ ပွဝွံဒှ်ဆအယာံမာတ်ကေၚ်မိၚ်လဝ်ရောၚ်၊ ညးတံသ္ပသာ်ဏံဂှ် ဒှ်ကရိကၞာမွဲသာ်ကီု၊ ဟိုတ်ဖဵုဍေံဂှ် ဟွံတီသက်က်ရ။
ဆာန်ရး
ဆာန်ရး