ယိုဟ်သ္ၚု (လဟီု ယျးဟု)(ဗၟာ ထမင်းနဲ) ဂှ် ဒှ်ယိုဟ်မွဲဂကူ မထပက်လဝ် နကဵု ပလေင် (သ္ၚု)၊ ကၠေင်၊ သတ်ဗြဴခၞာ၊ လ္ၚဴ၊ လဂဝ်၊ မၜဲတိတုဲ နကဵုအခိုက်ကၞာမ္ဂး ကောန်ဍုင်မန် (သီုကဵုဗၟာ) ကၠောန်စ ပ္ဍဲကဵု ဂိတုမာ်။ ယိုဟ်သ္ၚုဝွံ ဟိုတ်မဒှ် ယၟုတြေံမွဲတုဲ ပ္ဍဲကဵု လဟီု အကြာဂကူမန် တၞဟ်ခြာကၠုင်တုဲ ဒှ်ကၠုင်သံသယျ ပ္ဍဲအရာမချူ နကဵုလိက်ရ။
ဗီုရုပ် မထ္ပက်ဒၟံင် ယိုဟ်သ္ၚု☝
နိရုတ်
ပ္ဍဲကဵု လဟီုမ္ဂး မန်ဒေသ ဗွဲမဂၠိုင် ဟီု "/yahu/ (ယျးဟု)"၊ ယျးဟု ညးလ္ၚဵု စှ်ေစိုတ် ကၠုင်နူ အရေဝ်ပါဠိ (ယာဂု) တုဲ ကာလမချူလိက်မ္ဂး မချူတဴ "ယာဂု" ဂှ် ဂွံဂၠိုင်ကၠုင်ရ။ "ယာဂု" မအရေဝ်ပါဠိဝွံ ဂွံအဓိပ္ပါယ် "ပုင်ၜိုဟ်၊ ပုင်ဍာ်တှ် သွက်ဂွံသုင် yāgu : (f.) rice-gruel. rice-gruel, rice-milk (to drink)"[၁] လဟီု "ယျးဟု" ဂှ် ဗွဲစၟတ် ကၠုင်နူ အရေဝ်မန်ဇေတ်တ် "ယိုဟ်သ္ၚု"။ ယိုဟ်သ္ၚု ဝွံ ဗၟာတအ် ကာလမဟီုမ္ဂး ဟီု "ထမနဲ" တုဲ ကာလညးချူမ္ဂး "ထမင်းနဲ" မဂွံအဓိပ္ပါယ် "ပုင်/သ္ၚု ဖုဲ" (ဝါ) ပုင်မဖုဲလဝ် နကဵု အရာတၞဟ်ဟ်"။ ယိုဟ်သ္ၚု ဂှ် ညးကၠောန်လဝ် နကဵု ပလေင်၊ ညးကၠောန်လဝ် နကဵုသ္ၚု ဟွံသေင် မြဴသာ်ဝွံ ဂလာန်သမာန် ကတဵုဒှ်ကၠုင်မာန်ရ။ သွဟ်ဂှ် မဒးသှ်ဏာ၊ အရေဝ်မန် ပလေဝ်ဂှ် လုပ်လၟိဟ် သ္ၚု မွဲဂကူကီုရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပၞောဝ်ကဵု ယိုဟ် နွံနာနာသာ်ဂှ် ယိုဟ်ဏအ်ဂှ် ဒှ်ယိုဟ်သ္ၚု။ အရေဝ်ဗၟာ "ထမင်းနဲ" ကဵု အရေဝ်မန် "ယိုဟ်သ္ၚု" ဝွံ အဓိပ္ပါယ်တုပ်ပ်ရ။ အရေဝ်မန် ယိုဟ် ဂှ် ၜိုန်ရ ဗၟာတအ် လွဳစလဝ် "ယို" ကီုလေဝ် ပ္ဍဲကဵု ဝေါဟာရ ယၟုဏအ် ဗၟာဟွံဟီု "ထမင်းယို" စၞးဂှ် ညးတအ်ဟီု "ထမင်းနဲ"။ ဟီုမွဲသာ်ပၠန် ဗၟာလွဳစလဝ် အခိုက်ဏအ် ကိုပ်ကၠာ ဗၟာဟွံဂွံလွဳစ အရေဝ် "ယိုဟ်" နဒဒှ် "ယို" ဏီ ဟီုလေဝ် ဟွံဗၠေတ်ရ။
နဲကၠောန်
မတ် မဒးကေတ်
• ပလေဝ် ၄ စေဝ်ဍာ်တှ် (တုင်ဍာ် ပွိုင် ၆ နာဍဳ)
• သတ်ဗြဴမွဲကရေက် (သံက်သၞော်တုဲ ရေက်သောဲသောဲ)
• ဍာ် ၃ စေဝ်ဍာ်တှ်
• ကၠေင် လျိုင် ၂၀ ဒကေဝ်
• ၜဵု ၁ ဇန်လက်ဖက်
• လ္ၚဴ လျိုင် ၅ ဒကေဝ်
• မၜဲတိ လျိုင် ၅ ဒကေဝ်
• လဂဝ် လျိုင် ၅ ဒကေဝ် (ရေက်လဝ် သောဲသောဲဂၠိင်င်)
• မိတ်ခၞိက် ၁ ဇန်လက်ဖက်
နဲကဲ
- တၞဟ်နကၠေင်ဂွံမောဝ်တုဲ အခိင်မဂစိုတ်ကၠေင်ဂှ် ထောအ်စုတ် သတ်ဗြဴကရေက် ၃-၄ ကရေက်။
- စဵုကဵု သတ်ဗြဴကရေက်ဂှ် သ္ၚေက် ခၞာတုဲ၊ သတ်ဗြဴကရေက် မသ္ၚေက်အာဂှ် ဟံင်တုဲကၠဟ်ထောအ်။
- ပ္ဍဲကၠေင်ဂှ် စုတ်မိတ်ခၞိက်၊ တုဲ စုတ် ပလေင် တုဲ ထကဵု၊ တုဲမ္ဂး စုတ် ဍာ်၊ ၜဵု။
- ဖျအ်စွံလဝ် ပၟတ်ဍိုန်န်တုဲ ဍုန် စဵုကဵု ဍာ်ဇတ်။
- ပလေင် ၜုန်ရမ္ဂး စွံလဝ် ပၟတ်ဍိုန်န်တုဲ စုတ် သတ်ဗြဴ၊ လဂဝ်၊ လ္ၚဴ၊ မၜဲတိ။ ညံင်ဂွံကၠောအ်ကီု ညံင်ဟွံဂွံသ္ၚေက်ကီုတုဲ ဒးထကဵုဒၟံင် လ္ပဒေါအ်။