နူအဘိပြာယ်(လဟီု) ဒှ်အာအဘိတြာဲ(လိက်)
အရာမဟီုဂး လဴဒၟံၚ်အပ္ဍဲအရာဍုၚ်ကွာန် မစေန်ဆက်ကၠုၚ် သၞာံဗွဲမလအ်တအ်ဂှ် အစာကၞေဟ်တအ် ချူကှေ်စုတ် အပ္ဍဲလိက်(သၠရိုတ်)ရ။ ကာလဂှ် မၞိဟ်မလဴဂှ် ဒှ်အစာကၞေဟ်တအ်တုဲ မၞိဟ်မပၚ်မှိၚ်ဂှ် ဒှ်အာမၞိဟ်မဗှ်လိက်တအ်ရ။
ဗီုကၠာတေအ် မၞိဟ်မလဴတအ်ဂှ် တီလဝ်မၞိဟ်မပၚ်မှိၚ်တုဲ ညံၚ်ဂွံကိတ်ညဳကဵု ညးမပၚ်မှိၚ်ဂှ် လဴကၠုၚ်ရ။ ကာလအစာကၞေဟ်တအ် ကှေ်ချူပရူဂှ်မ္ဂး ပုရိသာတ်ညးတေအ် ညးဂှ်ရောကၠးကၠးဂှ် ညးတေအ်ဂွံတီကေတ် ဟွံမာန်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ အစာကၞေဟ်တအ်ဂှ် ချူအတိုၚ်ပၟိက်ပုရိသာတ်ဟွံသေၚ် ချူအတိုၚ်အကာဲအရာ အပ္ဍဲပရူတအ်ရ။ တုဲပၠန် ဗီုကလေၚ် react နူပူရိသာတ်တအ်ဂှ် ဗီုလဵုလေဝ် အစာကၞေဟ်တအ် ဂွံတီကေတ် ဟွံမာန်ရ။
နူလဟီု ဒှ်အာလိက်တုဲ
- လဟီုမလဴနကဵုပါၚ်ဂှ် ပကၠေအ်ဒတန် နကဵုလိက်တုဲ ပရူဂှ်ဒှ်အာကိုန်ဂစိုတ်။
- မၞိဟ်မလဴဂှ် ဒှ်အာ အစာကၞေဟ်တုဲ ရမ်သာၚ်ညးမလဴဂှ် ဒှ်အာနကဵုလိက်။
- မၞိဟ်မပၚ်မှိၚ်ဂှ် ဒှ်အာညးမဗှ်လိက် ပရူဒဒှ်အိုတ်သီုဂှ် ကလိဂွံနူလိက်။
- အခိုက်ကၞာပကောံညးသကအ် အခိၚ်တုပ်ပ်တုဲ ကလၚ်ဂှ် ပြးဇးအာတုဲ ဒှ်အာဗီုညးကဵုညး ဗှ်ကေတ်တ်၊ ပရေၚ်စုက်လုက်ရေၚ်သကအ်ဂှ် အောန်စှေ်အာ။
ပရူတြေံတအ်ဂှ် ဗီုချဳဒရာၚ်တအ်ဂှ် သောဲသောဲပြောဲပြောဲဂှ် ဗွဲကိုန်ဂစိုတ် ဟွံဖျေဟ်လဝ်တုဲ အတိုၚ်ပၟိက် ညးမလဴဂှ်ဟေၚ် ဗီုမကိတ်ညဳဂှ် ဖန်လဴအာရ။ ညံၚ်ရဴသာ်ဂှ်ကီု ကာလအစာကဝိတအ် မချူပရူတအ် အပ္ဍဲလိက်ဂှ် ဗီုပၟိက်စိုတ်ညးဂှ် ညးကလေၚ်ပယေဝ် ဗပေၚ်စုတ်လဝ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်မာန်ရ။ ဥပမာ ဗီုသဘာဝဂြိုပ်ဒဵုတအ် ဗီုအရေဝ်ကရေဝ်ကရောတ်တအ် ဗွဲမဂၠိုၚ်လုပ်အာ အပ္ဍဲပရူဂှ်ရ။ မအရေဝ်တအ်ကီု သဘာဝတအ်ကီုဂှ် ဗီုကတဵုဒှ်ဒၟံၚ် အပ္ဍဲအခိၚ်အစာကဝိဂှ် လုပ်အာအပ္ဍဲပရူဂှ်မာန်ရ။ ကပေါတ်အရပ်အရာအပ္ဍဲပရူတအ်ဂှ်လေဝ် သၠာဲစုတ်ကပေါတ် အခိၚ်အစာကဝိတအ် ဒှ်မာန်ကီုရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲအရာလ္ၚတ်ပရူဂှ် အခိၚ်လဵုဒှ်ကၠုၚ် ကၠုၚ်နူလဵုရောဂှ် လ္ၚတ်ရံၚ်ကေတ် ဆမအရေဝ်တအ်သၟးဟွံဂွံရ။ နကဵုပရေၚ်ဓဝ်ပတှေ်မၞိဟ်တအ်ဂှ် လ္ၚတ်မ္ဂး ဒဒှ်ရ ပရူဏအ်ကၠုၚ်ဂကောံမၞိဟ်လဵုဂှ် လဆောဝ်တီကေတ်မာန်ကီုရ။
ဥပမာ ပုံမဒံက်ခေဝ်ဝွံ စဵုကဵုတ္ၚဲဏအ် ပိုဲတအ်လဴဒၟံၚ် ညံၚ်ဂွံကိတ်ညဳ ကုအကာဲအရာပိုဲတအ်ရ။ ပုံဂှ် စေန်ဆက်ကၠုၚ် နူအခိၚ်လဵုရောဂှ် ညးမွဲကီု ပိုၚ်ခြာကေတ် ဟွံမာန်ရ။ အတိုၚ်ဒံက်တာမေန်တေန်မန် မဟီုလဝ်မ္ဂး ညးဂွံဒဒှေ် ကုဂကူခမာမွဲတုဲ ညးတအ်လဴစိုပ်အာ ပရူပုံမဒံက်ခေဝ်ရ။ ဒဒှ်ရ ပုံမဒံက်ခေဝ်ဝွံ အပ္ဍဲဂကူခမာတအ်လေဝ် နွံဒၟံၚ်ကီုဂှ် ညးတအ်ဂွံတီကေတ်ရ။ ဟီုသာ်ဂှ်မ္ဂး နူစအခိၚ်မန်ကဵုခမာ ဒှ်ဒၟံၚ်မွဲဂကူ မွဲဍုၚ်တေအ်ဂှ်ရ မန်တအ်လဴကၠုၚ်ဒၟံၚ် ပုံဂှ် ဟီုကေတ်မာန်ရ။ အတိုၚ်အစာဝၚ်တအ် မပတှေ်ကေတ်မ္ဂး သၞာံၜိုတ် ဒစာံဗွဝ်ကၠံဂှ် မန်ကဵုခမာ ဒှ်အာဍုၚ်တၞဟ်ခြာ ဂကူတၞဟ်ခြာရေၚ်သကအ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပုံမဒံက်ခေဝ်ဝွံ မန်ပိုဲစလဴကၠုၚ် အောန်အိုတ်နူၜိုတ် ၃-၄ ဗွဝ်ကၠံတေအ် ဒှ်မာန်ရ။
အခိုက်အစာပုံ အခိုက်အစာဗွဟ်
အခိုက်လဴပုံ (ဝါ) အခိုက်အစာပုံဂှ် မၞိဟ်မစဳကၠးတအ် အခိၚ်သဝ်တ္ၚဲမ္ဂး မၞိဟ်ပ္ဍဲဓရိုက် (ဥုံ)ဂှ် ကောံကၠုၚ်အပ္ဍဲသ္ၚိညးဂှ်တုဲ ညးလဴကဵုပုံရ။ ပုံမန်ပိုဲဂှ် ပုံဇမၠေအ် ပုံဇမၠိၚ် နွံၜါသာ်တုဲ ပုံဇမၠေအ်မ္ဂး မွဲအလန်မွဲပုံတုဲမာန်ကီုလေဝ် ပုံဇမၠိၚ်တအ်ဂှ် လအ်ကဵုဂိတုမာန်ရ။
အခိုက်လဴပုံတအ်ဂှ် ပ္ဍဲဇၟာပ်ဂကူဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်မာန်ကီုလေဝ် အခိုက်အစာဗွဟ်ဂှ် ပ္ဍဲဂကူတၞဟ်တအ် ဂွံဆဵုကေတ် ဝါတ်ကွေဟ်ဟ်ရ။ ဗွဲတၟေၚ် ပ္ဍဲသ္ၚိကမ္မထာန်တအ်ဂှ် ကော်နၚ်အစာဗွဟ်တုဲ ဗှ်လိက်ပုံမန်တအ်ရ။ ဟိုတ်ဍေဟ်ဂှ် မၞိဟ်ဒးထောအ်လဝ် အပ္ဍဲသ္ၚိဂှ်တုဲ တၠသ္ၚိတအ်ဂှ် လ္ၚုဒၟံၚ်စိုတ် အောန်ဒၟံၚ်စိုတ်တုဲ မၞိဟ်အရာပ်ကလောဒေအ်တအ် ကၠုၚ်မံၚ်ကဵုသကအ်ရ။ ညံၚ်အခိၚ်မၞိဟ်တအ် ဟွံဂွံဒှ်အာသၟးသၟးတုဲ ကော်နၚ်အစာဗွဝ်တုဲ ကဵုဗှ်လိက်ရ။ ဟီုမွဲသာ်ပၠန် သၠာဲကၠေအ်အရီုစိုတ်မၞိဟ်တအ် နူလပါ်ကမ္မထာန်ဂှ်ရ။ နူဂှ်လအ်အာတုဲ ဒှ်အာအခိုက်ကၞာကောန်ဂကူမွဲ မစိုပ်ကဵုသ္ၚိကမ္မထာန်ရ။ ပ္ဍဲအခိုက်ဗၟာတအ်ဂှ် ဟိုတ်ဍေဟ်ဂှ်တုပ်ပ်ရ။ ဆဂး ဗီုပၠေၚ်အခိၚ်ဂှ် ဟွံတုပ်ရေၚ်သကအ်ရ။ ညးတအ်ဂှ် ကောံညးသကအ်တုဲ ဝေၚ်ဖေဝ်ရ။ လၟုဟ်မ္ဂး ဝေၚ်ဖေဝ်ဂှ် ဒှ်အာအခိုက်ကၞာဗၟာ မစပ်ကဵုသ္ၚိကမ္မထာန်ရ။
သွက်အစာဗွဟ်တအ်ဂှ် ညးတအ်နကဵုလိက် (ဝါ) နကဵုဇၟန်လၚ်ကာလျတ်တ်တုဲ ဗှ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲရမ်သာၚ်အစာဗွဟ်ဂှ် ရမ်သာၚ်မဒွက်တိတ်ဒၟံၚ်တုဲ ပရေကဵုဂၠံစိုတ်မၞိဟ်တအ် ညံၚ်ဟွံဂွံလ္ၚုမာန်ရ။ အစာလ္ၚဵုဂှ်မ္ဂး အကြာဂှ် သီုပလးကဵုအဓိပ္ပါယ်ညိညဏီရ။
ဗွဲမဂၠိုၚ်မ္ဂး ပုံဇမၠိၚ်မဇန်လဝ် နကဵုဇၟန်လၚ်ကာဂှ် ညးတအ်ဗှ်ရ။ ပုံဇမၠိၚ်တအ်ဂှ် စဵုကဵုလၟုဟ်သှေ်ဒၟံၚ် အကြာသၠရိုတ်တအ်ဏီတုဲ ပုံလ္ၚဵုတအ်ဂှ် ပ္ဍဵုပုံနကဵုလိက်ကၞပ်လေဝ် နွံရ။
နူပုံမဟာဇန် ဒှ်ကၠုၚ်ပုံဇၟန်
ပ္ဍဲအရာမစပ်ကဵုပုံဝွံ ပုံတမၠာတမၠာ မဟီုလဴကၠုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုတၞောဝ် ဂၠိုၚ်ကဵုအဆက်တုဲ ဟွံတီညးလဵုမဒှ်အာကဝိ အခိၚ်လဵုမဖန်ဗဒှ်တအ်ဂှ် ကော်ခဴစ ပုံမဟာဇန်ရ။ မုဟိုတ်ရောမ္ဂး ပုံတအ်ဂှ် ညးလဴကၠုၚ်လဝ် ကုမဟာဇန်တအ် သွက်ဂွံပရေလၟောၚ်စိုတ် သွက်ဂွံဒ္ဂေတ်ဂိုၚ်ကေတ် ဒဂေတ်မခိုဟ်တအ်ရ။ ပ္ဍဲဘာသာသအာၚ်မ္ဂး ညးတအ်ကော်စ ပ္ဍဲဘာသာဒေသသမၠုၚ်ကျာ ဒိန်မက် နဝ်ဝေ သွိတ်ဒေန်တအ်မ္ဂး folkeventyr (folke = မဟာဇန် eventyr = ပရေၚ်ဆဵုဗဂတၟေၚ်/ပုံ) တုဲ အပ္ဍဲဘာသာအၚ်ကလိက်ဂှ် Folklore ရ။
ပုံဟီုဂှ် ဒှ်အရာအခိုက်ကၞာလဴပူ ဂကူမၞိဟ်တအ်မွဲ၊ ဒှ်အရာ fantasy ကောန်မၞိဟ်တအ်တုဲ ဗွဲမဗဗွဲဂှ် မံက်တိတ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်တၟိတၟိဟဂှ်ရ။ ညးလ္ၚဵုတအ်ဂှ် ဒုၚ်သဇိုၚ် ကုပုံမဟာဇန်မွဲမွဲတုဲ ကလေၚ်ဖန်ပတိုန်တၟိ ညံၚ်ဂွံခိုဟ်တိုန် နူတြေံလေဝ် နွံရ။
ပၞောဝ်ကဵုပုံၜါဂကူ ပုံဇမၠိၚ် ကဵု ပုံဇမၠေအ်တအ်ဂှ် ပုံဇမၠိတအ်ဂှ် ဟိုတ်နူအခိုက်ကၞာ အစာဗွဟ်တုဲ နကဵုလိက်ဇၟန်လၚ်ကာဂှ် သှေ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲသၠရိုတ်တအ် လ္ၚဵုဂှ်မ္ဂး နဒဒှ်လိက်ကၞပ်ဂှ် တက်ပတိတ်လဝ်လေဝ် နွံရ။ ဥပမာပုံမိဍောၚ်ကှေ်ထဝ်၊ ပုံဗြဴရတ်ဏၚ်ကၚ်ရဳတအ်။ ဆဂး ပ္ဍဲဇမၠေအ် မလဴဟီုဂးကၠုၚ်ဒၟံၚ်တအ်ဂှ် ဟွံဂွံချူစုတ် နကဵုအခဝ်တုဲ ကၠေအ်အာတၟာဂလိုၚ်ရ။ ကျာ်ဇၞော်အစာစွောအ် ပကောံချူလဝ်မွဲကၞပ်ဍေတ် နကဵုယၟုသၠရိုတ် ”လိက််သၠပတ်ပေါရဏံပေါရဒံါ” ဂှ် နွံဒၟံၚ်ပုံ ၂၃ ပုံရ။ အပ္ဍဲနိဒါန်လိက်ညးဂှ် ညးချူလဝ် ”ဂလာန်ဒတန်ကဝ် ဟီုကၠုၚ်က်ၜဝ်ရောၚ်” မဂွံအဓိပ္ပါယ် ဂလာန်မဟီုကၠုၚ် နူကဝ်မတန်ရ။ ပုံလ္ၚဵုတအ်ဂှ် ကၠုၚ်နူဇာတ်ကျာ်တအ်လေဝ် ပါဒၟံၚ်ကီုရ။
လၟုဟ်မ္ဂး ပ္ဍဲမဂ္ဂဇြေန် ဂျာနေဝ်တအ်ဂှ် ပုံတိတ်ဒၟံၚ်တၟိတၟိ ပေၚ်ထာတ်ရ။ ပဲါနူဂှ်ပၠန် လိက်ကာတောန် ဗဳဒဳယိုကာတောန်တအ်ဂှ်လေဝ် တိတ်ဒၟံၚ်ပေၚ်ထာတ်ရ။ ဆဂး ပ္ဍဲမန်ပိုဲဂှ် တိတ်အောန်ကွေဟ်ကွေဟ်ရ။ တိတ်ဒၟံၚ်အကြာမဂ္ဂဇြေန် ဂျာနေဝ်တအ်ဂှ် လဆောဝ်အစာကဝိတအ် ဟွံဗမံက် ကဵုလဝ်သမ္တီတုဲ ဒဒှ်ရ ပုံအစာကဝိ(အစာကၞေဟ်)ဂှ်ရ ချူဟာ ဟွံသေၚ်မ္ဂး ကလေၚ်ချူပတိတ်လဝ် ပုံမဟာဇန်တအ်ဟာဂှ် ကေတ်ဟွံဒးရ။ ယဝ်ရပုံဂှ် ချူဇန်လဝ် တီဒၟံၚ်အစာကၞေဟ်မ္ဂး ညးကော်စ ပုံဇၟန်ရ။
ပုံ ကေုာံ သုဘာသိုတ်
သုဘာသိုတ် ဒှ်မအရေဝ်မစေန်ဆက်ကၠုၚ် နူပါဠိ သုဘာသိတ မဂွံအဓိပ္ပါယ်ဂလာန်ထၟိက်ရ။ သုဘာသိုတ်မန်ဝွံ တုပ်ကဵုဂလာန်ခေတ်လၟုဟ် (ဝါ) ဂလာန်ဂကူသအာၚ် တဳအဝ်ရဳ theory ဟီုမာန်ရ။
လညာတ်သမ္တီမွဲမွဲ မိက်ဂွံကဵုညးဂမၠိုၚ် သမ္တီဒးလောဲတုဲ ဇန်ဗဒှ်ပတိုန်ပုံအာဂီုလေဝ်နွံရ။ ဥပမာ ဂလာန် ”အိုတ်ကသပ် ချပ်ကဵုဆုဇၞော်။ ကဇၞော် တဴပ္ဍဲဝၚ်လယိုဟ် ဂလာန်သဒိုဟ်သ္ဍိုက် တဴပ္ဍဲညးဇၞော်။” ဂှ်ညးတအ် ဇန်လဝ်ပုံ ဨကရာဇ်မွဲ ကဵုကောန်ဇကုထပှ်ဂှ် အာဂၠာဲသွဟ်ဂလာန် မသုန်တၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်တၞဟ်မွဲတုဲ ကောန်သၟိၚ်တအ် စိုပ်အာဍုၚ်ဂှ်တုဲ ဗက်အာသၟာန် ဆညးမွဲကီု ဟွံတီကေတ်သွဟ် လတူဂလာန်မသုန်ဂှ်ရ။ ကာလဂှ် ကောန်ဒဒေအ်သၟိၚ်ဂှ် အာတ်အခေါၚ်ကောတအ် သွက်ဂွံအာသၟာန် ပ္ဍဲထာန်တၞဟ်ရ။ ပ္ဍဲဂၠံၚ်သၟဝ်တံဇြဲသုံဂှ် ကောန်ဒဒေအ်သၟိၚ်ဂှ် တိက်လှိၚ်အာတုဲ ဒေဝတဴကဵုနိမိတ်လပအ် ”ယွံမၚ်ဗၠာဲ ’ကဇၞော်တဴပ္ဍဲဝၚ်လယိုဟ် ဂလာန်ဇြိုဟ်တ္ဍိုဟ် တဴပ္ဍဲညးဇၞော်’ ဂလာန်လိုက်ဗာတအ် ဟီုသေၚ်ဟာ တၠအဲပြာပ်အာ ပ္ဍဲဇိုၚ်ၜဳဇၞော်တေအ်တုဲ လထဴဗျုမွဲ ဍန်ဒၟံၚ်ကဂှ် မၚ်ဗၠာဲသၟာန်တုဲ ဂွံတီကေတ်ရ”။ ကောန်ဒဒေအ်သၟိၚ်ဂှ် ကလိဂွံဂလာန်ဂှ်တုဲ စဴကၠုၚ်ဍုၚ် ဟိုတ်သှ်ဂလာန်မသုန်တၚ်မာန်တုဲ သၟိၚ်ဇိုန်ကဵုနန် ကုကောန်ဒဒေအ်ဂှ်ရ။
သာ်ဂှ်ဟွံသေၚ် ပရူမွဲမွဲဒှ်တုဲ ညးတအ်ဇန်ပတိုန် ဂလာန်သုဘာသိုတ်လေဝ်နွံကီုရ။ ဥပမာ တၠညးဝါရေဝ်ရောဝ် မဒှ်သၟိၚ်ဍုၚ်မတ္တမ ကဵု တၠညးတာရာဗညာ မဒှ်သၟိၚ်ဗဂေါဂှ် က္ဍိုၚ်ဗတာၚ်မန်ဗဂေါၜါ ရုံဗၚ်ဒက်မိတ်ရေၚ်သကအ်တုဲ ကောန်တၠညးဝါရေဝ်ရောဝ် မေဝ်ဏၚ်သိန်ဒျာဂှ် ကဵုဗ္စတာရာဗညာ၊ ကောန်တာရာဗညာ မေက်ဏိန်ဇဴလှဂှ် ကဵုဗ္စတၠညးဝါရေဝ်ရောဝ်။ ကာလပၞာန်ဗုကာံကၠုၚ်ဗတိုက်ဂှ် ညးၜါပကောံဒြဟတ်တုဲ ထဍေၚ်ကၠေအ်ပၞာန်ဗုကာံမာန်တုဲ တာရာဗညာ စွံစိုတ်စၞာဲ ဂစာန်ဂစိုတ် တၠညးဝါရေဝ်ရောဝ်တုဲ စိုပ်ကၞောတ် တၠညးဝါရေဝ်ရောဝ် ကလိဂွံဇမၞးတုဲ ကြိုၚ်စွံလဝ်အခရိုၚ်ရ။ စိုပ်မွဲတ္ၚဲ တာရာဗညာ ဂစာန်ဂစိုတ် တၠညးဝါရေဝ်ရောဝ်ပၠန်တုဲ တၠညးဝါရေဝ်ရောဝ် ဒးဖျေဟ်အသံဂစိုတ် ကုတာရာဗညာရ။ ကောန်တာရာဗညာၜါ သြၚ်ဂြဳ ကဵု သြၚ်ၚ္ၚာဲဂှ် ကဵုလွဳဗစ ကရောမ်ဇကု ဒၞာဲဗွဲမဒးရးကီုလေဝ် ကာလကောန်ၚ္ၚာ်ၜါဂှ် ဇၞော်ဂေါဝ်တိုန်ဂှ် ကလေၚ်ဂစိုတ်ကၠေအ် အပါနော်ဇကုရ။ ကာလဂှ်တၠပညာတအ် ညာတ်ကေတ်ဟိုတ်ဂှ်တုဲ ကၠောန်စွံလဝ်ဂလာန်မွဲ ”ဗာ်ၜဝ်ပလဝ်ဓလ ဗာ်မပလဝ်ကောန်”။
ဂလာန်သုဘာသိုတ်မန်တအ်ဂှ် မၞုံကဵုဥပမာ ဥပမေယျတုဲ ဗွဲမဗဗွဲကဵုဒၞာဲဂှ် ကံက်ကေတ်ပွံက်တၞဟ်ဟ်သာ်မာန်ဂှ်ရ။ သုဘာသိုတ်တအ်ဂှ် နဒဒှ်ကွတ်လောကဳ ညံၚ်ဂွံမာန်အရေဝ်ညးလိုက်တအ်တုဲ ဗၠာဲဘာတအ် ဒးဗ္တောန်လ္ၚတ်ကီုရ။ တုဲပၠန် ဆဵုပရူမွဲမွဲမ္ဂး ပကိတ်ကဵုဂလာန်သုဘာသိုတ်တအ်တုဲ သ္ၚေဝ်ဂၠေပ်တၞဟ်ဟ်သာ်ရ။
(တၚ်စၟတ် လိက်ဝွံ ဒှ်မူအပြောံ ဒှ်အခိၚ်အဃောမပကောံချူဂှ်ရ တၠပညာတအ် ဆဵုဂဗတၚ်ဂၞၚ်မွဲမွဲမ္ဂး ဗၠေတ်ကီု ဒးကီု ထပ်ဗပေၚ်ကီုမ္ဂး သြဝ်ကဵုသမ္တီညိ။ ယဝ်ကဵု တၚ်သမ္တီမွဲမွဲမ္ဂး တၚ်ဂုန်ဗွဲမဇၞော်ရ။)
ကေတ်နၚ်နူ နာဲဗဳထဝ်မန်ဇြာ
အရာမဟီုဂး လဴဒၟံၚ်အပ္ဍဲအရာဍုၚ်ကွာန် မစေန်ဆက်ကၠုၚ် သၞာံဗွဲမလအ်တအ်ဂှ် အစာကၞေဟ်တအ် ချူကှေ်စုတ် အပ္ဍဲလိက်(သၠရိုတ်)ရ။ ကာလဂှ် မၞိဟ်မလဴဂှ် ဒှ်အစာကၞေဟ်တအ်တုဲ မၞိဟ်မပၚ်မှိၚ်ဂှ် ဒှ်အာမၞိဟ်မဗှ်လိက်တအ်ရ။
ဗီုကၠာတေအ် မၞိဟ်မလဴတအ်ဂှ် တီလဝ်မၞိဟ်မပၚ်မှိၚ်တုဲ ညံၚ်ဂွံကိတ်ညဳကဵု ညးမပၚ်မှိၚ်ဂှ် လဴကၠုၚ်ရ။ ကာလအစာကၞေဟ်တအ် ကှေ်ချူပရူဂှ်မ္ဂး ပုရိသာတ်ညးတေအ် ညးဂှ်ရောကၠးကၠးဂှ် ညးတေအ်ဂွံတီကေတ် ဟွံမာန်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ အစာကၞေဟ်တအ်ဂှ် ချူအတိုၚ်ပၟိက်ပုရိသာတ်ဟွံသေၚ် ချူအတိုၚ်အကာဲအရာ အပ္ဍဲပရူတအ်ရ။ တုဲပၠန် ဗီုကလေၚ် react နူပူရိသာတ်တအ်ဂှ် ဗီုလဵုလေဝ် အစာကၞေဟ်တအ် ဂွံတီကေတ် ဟွံမာန်ရ။
နူလဟီု ဒှ်အာလိက်တုဲ
- လဟီုမလဴနကဵုပါၚ်ဂှ် ပကၠေအ်ဒတန် နကဵုလိက်တုဲ ပရူဂှ်ဒှ်အာကိုန်ဂစိုတ်။
- မၞိဟ်မလဴဂှ် ဒှ်အာ အစာကၞေဟ်တုဲ ရမ်သာၚ်ညးမလဴဂှ် ဒှ်အာနကဵုလိက်။
- မၞိဟ်မပၚ်မှိၚ်ဂှ် ဒှ်အာညးမဗှ်လိက် ပရူဒဒှ်အိုတ်သီုဂှ် ကလိဂွံနူလိက်။
- အခိုက်ကၞာပကောံညးသကအ် အခိၚ်တုပ်ပ်တုဲ ကလၚ်ဂှ် ပြးဇးအာတုဲ ဒှ်အာဗီုညးကဵုညး ဗှ်ကေတ်တ်၊ ပရေၚ်စုက်လုက်ရေၚ်သကအ်ဂှ် အောန်စှေ်အာ။
ပရူတြေံတအ်ဂှ် ဗီုချဳဒရာၚ်တအ်ဂှ် သောဲသောဲပြောဲပြောဲဂှ် ဗွဲကိုန်ဂစိုတ် ဟွံဖျေဟ်လဝ်တုဲ အတိုၚ်ပၟိက် ညးမလဴဂှ်ဟေၚ် ဗီုမကိတ်ညဳဂှ် ဖန်လဴအာရ။ ညံၚ်ရဴသာ်ဂှ်ကီု ကာလအစာကဝိတအ် မချူပရူတအ် အပ္ဍဲလိက်ဂှ် ဗီုပၟိက်စိုတ်ညးဂှ် ညးကလေၚ်ပယေဝ် ဗပေၚ်စုတ်လဝ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်မာန်ရ။ ဥပမာ ဗီုသဘာဝဂြိုပ်ဒဵုတအ် ဗီုအရေဝ်ကရေဝ်ကရောတ်တအ် ဗွဲမဂၠိုၚ်လုပ်အာ အပ္ဍဲပရူဂှ်ရ။ မအရေဝ်တအ်ကီု သဘာဝတအ်ကီုဂှ် ဗီုကတဵုဒှ်ဒၟံၚ် အပ္ဍဲအခိၚ်အစာကဝိဂှ် လုပ်အာအပ္ဍဲပရူဂှ်မာန်ရ။ ကပေါတ်အရပ်အရာအပ္ဍဲပရူတအ်ဂှ်လေဝ် သၠာဲစုတ်ကပေါတ် အခိၚ်အစာကဝိတအ် ဒှ်မာန်ကီုရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲအရာလ္ၚတ်ပရူဂှ် အခိၚ်လဵုဒှ်ကၠုၚ် ကၠုၚ်နူလဵုရောဂှ် လ္ၚတ်ရံၚ်ကေတ် ဆမအရေဝ်တအ်သၟးဟွံဂွံရ။ နကဵုပရေၚ်ဓဝ်ပတှေ်မၞိဟ်တအ်ဂှ် လ္ၚတ်မ္ဂး ဒဒှ်ရ ပရူဏအ်ကၠုၚ်ဂကောံမၞိဟ်လဵုဂှ် လဆောဝ်တီကေတ်မာန်ကီုရ။
ဥပမာ ပုံမဒံက်ခေဝ်ဝွံ စဵုကဵုတ္ၚဲဏအ် ပိုဲတအ်လဴဒၟံၚ် ညံၚ်ဂွံကိတ်ညဳ ကုအကာဲအရာပိုဲတအ်ရ။ ပုံဂှ် စေန်ဆက်ကၠုၚ် နူအခိၚ်လဵုရောဂှ် ညးမွဲကီု ပိုၚ်ခြာကေတ် ဟွံမာန်ရ။ အတိုၚ်ဒံက်တာမေန်တေန်မန် မဟီုလဝ်မ္ဂး ညးဂွံဒဒှေ် ကုဂကူခမာမွဲတုဲ ညးတအ်လဴစိုပ်အာ ပရူပုံမဒံက်ခေဝ်ရ။ ဒဒှ်ရ ပုံမဒံက်ခေဝ်ဝွံ အပ္ဍဲဂကူခမာတအ်လေဝ် နွံဒၟံၚ်ကီုဂှ် ညးတအ်ဂွံတီကေတ်ရ။ ဟီုသာ်ဂှ်မ္ဂး နူစအခိၚ်မန်ကဵုခမာ ဒှ်ဒၟံၚ်မွဲဂကူ မွဲဍုၚ်တေအ်ဂှ်ရ မန်တအ်လဴကၠုၚ်ဒၟံၚ် ပုံဂှ် ဟီုကေတ်မာန်ရ။ အတိုၚ်အစာဝၚ်တအ် မပတှေ်ကေတ်မ္ဂး သၞာံၜိုတ် ဒစာံဗွဝ်ကၠံဂှ် မန်ကဵုခမာ ဒှ်အာဍုၚ်တၞဟ်ခြာ ဂကူတၞဟ်ခြာရေၚ်သကအ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပုံမဒံက်ခေဝ်ဝွံ မန်ပိုဲစလဴကၠုၚ် အောန်အိုတ်နူၜိုတ် ၃-၄ ဗွဝ်ကၠံတေအ် ဒှ်မာန်ရ။
အခိုက်အစာပုံ အခိုက်အစာဗွဟ်
အခိုက်လဴပုံ (ဝါ) အခိုက်အစာပုံဂှ် မၞိဟ်မစဳကၠးတအ် အခိၚ်သဝ်တ္ၚဲမ္ဂး မၞိဟ်ပ္ဍဲဓရိုက် (ဥုံ)ဂှ် ကောံကၠုၚ်အပ္ဍဲသ္ၚိညးဂှ်တုဲ ညးလဴကဵုပုံရ။ ပုံမန်ပိုဲဂှ် ပုံဇမၠေအ် ပုံဇမၠိၚ် နွံၜါသာ်တုဲ ပုံဇမၠေအ်မ္ဂး မွဲအလန်မွဲပုံတုဲမာန်ကီုလေဝ် ပုံဇမၠိၚ်တအ်ဂှ် လအ်ကဵုဂိတုမာန်ရ။
အခိုက်လဴပုံတအ်ဂှ် ပ္ဍဲဇၟာပ်ဂကူဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်မာန်ကီုလေဝ် အခိုက်အစာဗွဟ်ဂှ် ပ္ဍဲဂကူတၞဟ်တအ် ဂွံဆဵုကေတ် ဝါတ်ကွေဟ်ဟ်ရ။ ဗွဲတၟေၚ် ပ္ဍဲသ္ၚိကမ္မထာန်တအ်ဂှ် ကော်နၚ်အစာဗွဟ်တုဲ ဗှ်လိက်ပုံမန်တအ်ရ။ ဟိုတ်ဍေဟ်ဂှ် မၞိဟ်ဒးထောအ်လဝ် အပ္ဍဲသ္ၚိဂှ်တုဲ တၠသ္ၚိတအ်ဂှ် လ္ၚုဒၟံၚ်စိုတ် အောန်ဒၟံၚ်စိုတ်တုဲ မၞိဟ်အရာပ်ကလောဒေအ်တအ် ကၠုၚ်မံၚ်ကဵုသကအ်ရ။ ညံၚ်အခိၚ်မၞိဟ်တအ် ဟွံဂွံဒှ်အာသၟးသၟးတုဲ ကော်နၚ်အစာဗွဝ်တုဲ ကဵုဗှ်လိက်ရ။ ဟီုမွဲသာ်ပၠန် သၠာဲကၠေအ်အရီုစိုတ်မၞိဟ်တအ် နူလပါ်ကမ္မထာန်ဂှ်ရ။ နူဂှ်လအ်အာတုဲ ဒှ်အာအခိုက်ကၞာကောန်ဂကူမွဲ မစိုပ်ကဵုသ္ၚိကမ္မထာန်ရ။ ပ္ဍဲအခိုက်ဗၟာတအ်ဂှ် ဟိုတ်ဍေဟ်ဂှ်တုပ်ပ်ရ။ ဆဂး ဗီုပၠေၚ်အခိၚ်ဂှ် ဟွံတုပ်ရေၚ်သကအ်ရ။ ညးတအ်ဂှ် ကောံညးသကအ်တုဲ ဝေၚ်ဖေဝ်ရ။ လၟုဟ်မ္ဂး ဝေၚ်ဖေဝ်ဂှ် ဒှ်အာအခိုက်ကၞာဗၟာ မစပ်ကဵုသ္ၚိကမ္မထာန်ရ။
သွက်အစာဗွဟ်တအ်ဂှ် ညးတအ်နကဵုလိက် (ဝါ) နကဵုဇၟန်လၚ်ကာလျတ်တ်တုဲ ဗှ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲရမ်သာၚ်အစာဗွဟ်ဂှ် ရမ်သာၚ်မဒွက်တိတ်ဒၟံၚ်တုဲ ပရေကဵုဂၠံစိုတ်မၞိဟ်တအ် ညံၚ်ဟွံဂွံလ္ၚုမာန်ရ။ အစာလ္ၚဵုဂှ်မ္ဂး အကြာဂှ် သီုပလးကဵုအဓိပ္ပါယ်ညိညဏီရ။
ဗွဲမဂၠိုၚ်မ္ဂး ပုံဇမၠိၚ်မဇန်လဝ် နကဵုဇၟန်လၚ်ကာဂှ် ညးတအ်ဗှ်ရ။ ပုံဇမၠိၚ်တအ်ဂှ် စဵုကဵုလၟုဟ်သှေ်ဒၟံၚ် အကြာသၠရိုတ်တအ်ဏီတုဲ ပုံလ္ၚဵုတအ်ဂှ် ပ္ဍဵုပုံနကဵုလိက်ကၞပ်လေဝ် နွံရ။
နူပုံမဟာဇန် ဒှ်ကၠုၚ်ပုံဇၟန်
ပ္ဍဲအရာမစပ်ကဵုပုံဝွံ ပုံတမၠာတမၠာ မဟီုလဴကၠုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုတၞောဝ် ဂၠိုၚ်ကဵုအဆက်တုဲ ဟွံတီညးလဵုမဒှ်အာကဝိ အခိၚ်လဵုမဖန်ဗဒှ်တအ်ဂှ် ကော်ခဴစ ပုံမဟာဇန်ရ။ မုဟိုတ်ရောမ္ဂး ပုံတအ်ဂှ် ညးလဴကၠုၚ်လဝ် ကုမဟာဇန်တအ် သွက်ဂွံပရေလၟောၚ်စိုတ် သွက်ဂွံဒ္ဂေတ်ဂိုၚ်ကေတ် ဒဂေတ်မခိုဟ်တအ်ရ။ ပ္ဍဲဘာသာသအာၚ်မ္ဂး ညးတအ်ကော်စ ပ္ဍဲဘာသာဒေသသမၠုၚ်ကျာ ဒိန်မက် နဝ်ဝေ သွိတ်ဒေန်တအ်မ္ဂး folkeventyr (folke = မဟာဇန် eventyr = ပရေၚ်ဆဵုဗဂတၟေၚ်/ပုံ) တုဲ အပ္ဍဲဘာသာအၚ်ကလိက်ဂှ် Folklore ရ။
ပုံဟီုဂှ် ဒှ်အရာအခိုက်ကၞာလဴပူ ဂကူမၞိဟ်တအ်မွဲ၊ ဒှ်အရာ fantasy ကောန်မၞိဟ်တအ်တုဲ ဗွဲမဗဗွဲဂှ် မံက်တိတ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်တၟိတၟိဟဂှ်ရ။ ညးလ္ၚဵုတအ်ဂှ် ဒုၚ်သဇိုၚ် ကုပုံမဟာဇန်မွဲမွဲတုဲ ကလေၚ်ဖန်ပတိုန်တၟိ ညံၚ်ဂွံခိုဟ်တိုန် နူတြေံလေဝ် နွံရ။
ပၞောဝ်ကဵုပုံၜါဂကူ ပုံဇမၠိၚ် ကဵု ပုံဇမၠေအ်တအ်ဂှ် ပုံဇမၠိတအ်ဂှ် ဟိုတ်နူအခိုက်ကၞာ အစာဗွဟ်တုဲ နကဵုလိက်ဇၟန်လၚ်ကာဂှ် သှေ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲသၠရိုတ်တအ် လ္ၚဵုဂှ်မ္ဂး နဒဒှ်လိက်ကၞပ်ဂှ် တက်ပတိတ်လဝ်လေဝ် နွံရ။ ဥပမာပုံမိဍောၚ်ကှေ်ထဝ်၊ ပုံဗြဴရတ်ဏၚ်ကၚ်ရဳတအ်။ ဆဂး ပ္ဍဲဇမၠေအ် မလဴဟီုဂးကၠုၚ်ဒၟံၚ်တအ်ဂှ် ဟွံဂွံချူစုတ် နကဵုအခဝ်တုဲ ကၠေအ်အာတၟာဂလိုၚ်ရ။ ကျာ်ဇၞော်အစာစွောအ် ပကောံချူလဝ်မွဲကၞပ်ဍေတ် နကဵုယၟုသၠရိုတ် ”လိက််သၠပတ်ပေါရဏံပေါရဒံါ” ဂှ် နွံဒၟံၚ်ပုံ ၂၃ ပုံရ။ အပ္ဍဲနိဒါန်လိက်ညးဂှ် ညးချူလဝ် ”ဂလာန်ဒတန်ကဝ် ဟီုကၠုၚ်က်ၜဝ်ရောၚ်” မဂွံအဓိပ္ပါယ် ဂလာန်မဟီုကၠုၚ် နူကဝ်မတန်ရ။ ပုံလ္ၚဵုတအ်ဂှ် ကၠုၚ်နူဇာတ်ကျာ်တအ်လေဝ် ပါဒၟံၚ်ကီုရ။
လၟုဟ်မ္ဂး ပ္ဍဲမဂ္ဂဇြေန် ဂျာနေဝ်တအ်ဂှ် ပုံတိတ်ဒၟံၚ်တၟိတၟိ ပေၚ်ထာတ်ရ။ ပဲါနူဂှ်ပၠန် လိက်ကာတောန် ဗဳဒဳယိုကာတောန်တအ်ဂှ်လေဝ် တိတ်ဒၟံၚ်ပေၚ်ထာတ်ရ။ ဆဂး ပ္ဍဲမန်ပိုဲဂှ် တိတ်အောန်ကွေဟ်ကွေဟ်ရ။ တိတ်ဒၟံၚ်အကြာမဂ္ဂဇြေန် ဂျာနေဝ်တအ်ဂှ် လဆောဝ်အစာကဝိတအ် ဟွံဗမံက် ကဵုလဝ်သမ္တီတုဲ ဒဒှ်ရ ပုံအစာကဝိ(အစာကၞေဟ်)ဂှ်ရ ချူဟာ ဟွံသေၚ်မ္ဂး ကလေၚ်ချူပတိတ်လဝ် ပုံမဟာဇန်တအ်ဟာဂှ် ကေတ်ဟွံဒးရ။ ယဝ်ရပုံဂှ် ချူဇန်လဝ် တီဒၟံၚ်အစာကၞေဟ်မ္ဂး ညးကော်စ ပုံဇၟန်ရ။
ပုံ ကေုာံ သုဘာသိုတ်
သုဘာသိုတ် ဒှ်မအရေဝ်မစေန်ဆက်ကၠုၚ် နူပါဠိ သုဘာသိတ မဂွံအဓိပ္ပါယ်ဂလာန်ထၟိက်ရ။ သုဘာသိုတ်မန်ဝွံ တုပ်ကဵုဂလာန်ခေတ်လၟုဟ် (ဝါ) ဂလာန်ဂကူသအာၚ် တဳအဝ်ရဳ theory ဟီုမာန်ရ။
လညာတ်သမ္တီမွဲမွဲ မိက်ဂွံကဵုညးဂမၠိုၚ် သမ္တီဒးလောဲတုဲ ဇန်ဗဒှ်ပတိုန်ပုံအာဂီုလေဝ်နွံရ။ ဥပမာ ဂလာန် ”အိုတ်ကသပ် ချပ်ကဵုဆုဇၞော်။ ကဇၞော် တဴပ္ဍဲဝၚ်လယိုဟ် ဂလာန်သဒိုဟ်သ္ဍိုက် တဴပ္ဍဲညးဇၞော်။” ဂှ်ညးတအ် ဇန်လဝ်ပုံ ဨကရာဇ်မွဲ ကဵုကောန်ဇကုထပှ်ဂှ် အာဂၠာဲသွဟ်ဂလာန် မသုန်တၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်တၞဟ်မွဲတုဲ ကောန်သၟိၚ်တအ် စိုပ်အာဍုၚ်ဂှ်တုဲ ဗက်အာသၟာန် ဆညးမွဲကီု ဟွံတီကေတ်သွဟ် လတူဂလာန်မသုန်ဂှ်ရ။ ကာလဂှ် ကောန်ဒဒေအ်သၟိၚ်ဂှ် အာတ်အခေါၚ်ကောတအ် သွက်ဂွံအာသၟာန် ပ္ဍဲထာန်တၞဟ်ရ။ ပ္ဍဲဂၠံၚ်သၟဝ်တံဇြဲသုံဂှ် ကောန်ဒဒေအ်သၟိၚ်ဂှ် တိက်လှိၚ်အာတုဲ ဒေဝတဴကဵုနိမိတ်လပအ် ”ယွံမၚ်ဗၠာဲ ’ကဇၞော်တဴပ္ဍဲဝၚ်လယိုဟ် ဂလာန်ဇြိုဟ်တ္ဍိုဟ် တဴပ္ဍဲညးဇၞော်’ ဂလာန်လိုက်ဗာတအ် ဟီုသေၚ်ဟာ တၠအဲပြာပ်အာ ပ္ဍဲဇိုၚ်ၜဳဇၞော်တေအ်တုဲ လထဴဗျုမွဲ ဍန်ဒၟံၚ်ကဂှ် မၚ်ဗၠာဲသၟာန်တုဲ ဂွံတီကေတ်ရ”။ ကောန်ဒဒေအ်သၟိၚ်ဂှ် ကလိဂွံဂလာန်ဂှ်တုဲ စဴကၠုၚ်ဍုၚ် ဟိုတ်သှ်ဂလာန်မသုန်တၚ်မာန်တုဲ သၟိၚ်ဇိုန်ကဵုနန် ကုကောန်ဒဒေအ်ဂှ်ရ။
သာ်ဂှ်ဟွံသေၚ် ပရူမွဲမွဲဒှ်တုဲ ညးတအ်ဇန်ပတိုန် ဂလာန်သုဘာသိုတ်လေဝ်နွံကီုရ။ ဥပမာ တၠညးဝါရေဝ်ရောဝ် မဒှ်သၟိၚ်ဍုၚ်မတ္တမ ကဵု တၠညးတာရာဗညာ မဒှ်သၟိၚ်ဗဂေါဂှ် က္ဍိုၚ်ဗတာၚ်မန်ဗဂေါၜါ ရုံဗၚ်ဒက်မိတ်ရေၚ်သကအ်တုဲ ကောန်တၠညးဝါရေဝ်ရောဝ် မေဝ်ဏၚ်သိန်ဒျာဂှ် ကဵုဗ္စတာရာဗညာ၊ ကောန်တာရာဗညာ မေက်ဏိန်ဇဴလှဂှ် ကဵုဗ္စတၠညးဝါရေဝ်ရောဝ်။ ကာလပၞာန်ဗုကာံကၠုၚ်ဗတိုက်ဂှ် ညးၜါပကောံဒြဟတ်တုဲ ထဍေၚ်ကၠေအ်ပၞာန်ဗုကာံမာန်တုဲ တာရာဗညာ စွံစိုတ်စၞာဲ ဂစာန်ဂစိုတ် တၠညးဝါရေဝ်ရောဝ်တုဲ စိုပ်ကၞောတ် တၠညးဝါရေဝ်ရောဝ် ကလိဂွံဇမၞးတုဲ ကြိုၚ်စွံလဝ်အခရိုၚ်ရ။ စိုပ်မွဲတ္ၚဲ တာရာဗညာ ဂစာန်ဂစိုတ် တၠညးဝါရေဝ်ရောဝ်ပၠန်တုဲ တၠညးဝါရေဝ်ရောဝ် ဒးဖျေဟ်အသံဂစိုတ် ကုတာရာဗညာရ။ ကောန်တာရာဗညာၜါ သြၚ်ဂြဳ ကဵု သြၚ်ၚ္ၚာဲဂှ် ကဵုလွဳဗစ ကရောမ်ဇကု ဒၞာဲဗွဲမဒးရးကီုလေဝ် ကာလကောန်ၚ္ၚာ်ၜါဂှ် ဇၞော်ဂေါဝ်တိုန်ဂှ် ကလေၚ်ဂစိုတ်ကၠေအ် အပါနော်ဇကုရ။ ကာလဂှ်တၠပညာတအ် ညာတ်ကေတ်ဟိုတ်ဂှ်တုဲ ကၠောန်စွံလဝ်ဂလာန်မွဲ ”ဗာ်ၜဝ်ပလဝ်ဓလ ဗာ်မပလဝ်ကောန်”။
ဂလာန်သုဘာသိုတ်မန်တအ်ဂှ် မၞုံကဵုဥပမာ ဥပမေယျတုဲ ဗွဲမဗဗွဲကဵုဒၞာဲဂှ် ကံက်ကေတ်ပွံက်တၞဟ်ဟ်သာ်မာန်ဂှ်ရ။ သုဘာသိုတ်တအ်ဂှ် နဒဒှ်ကွတ်လောကဳ ညံၚ်ဂွံမာန်အရေဝ်ညးလိုက်တအ်တုဲ ဗၠာဲဘာတအ် ဒးဗ္တောန်လ္ၚတ်ကီုရ။ တုဲပၠန် ဆဵုပရူမွဲမွဲမ္ဂး ပကိတ်ကဵုဂလာန်သုဘာသိုတ်တအ်တုဲ သ္ၚေဝ်ဂၠေပ်တၞဟ်ဟ်သာ်ရ။
(တၚ်စၟတ် လိက်ဝွံ ဒှ်မူအပြောံ ဒှ်အခိၚ်အဃောမပကောံချူဂှ်ရ တၠပညာတအ် ဆဵုဂဗတၚ်ဂၞၚ်မွဲမွဲမ္ဂး ဗၠေတ်ကီု ဒးကီု ထပ်ဗပေၚ်ကီုမ္ဂး သြဝ်ကဵုသမ္တီညိ။ ယဝ်ကဵု တၚ်သမ္တီမွဲမွဲမ္ဂး တၚ်ဂုန်ဗွဲမဇၞော်ရ။)
ကေတ်နၚ်နူ နာဲဗဳထဝ်မန်ဇြာ