ပရူဂိုဏ်ရာမည မွဲဒကုတ်မွဲဒကဴ

ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်အေဒဳ (1863) ခမဳသိၚ်ဃဵုဂမၠိုၚ် မၞုံကဵုသ္ကိုပ်သ္ကအမ္ဗဂဟ၀တ္တ ဣန္ဒာသဘညာဏသာမိထေရ် ပြာပ်အာဍုၚ်ဟံသာ၀တဳ (ဗဂေါ)တုဲ၊ ဒုၚ်ပယျၚ်ပ္ဍဲသီကလျာဏဳရ။ အဃောဂှ် ဍုၚ်ဟံသာ၀တဳဂှ် အၚ်္ဂလိက်တံ အုပ်ဓုပ်လဝ်ရ၊ လ္ပာ်ကလေၚ်မှာထေရ်တံဝွံ ရေၚ်တၠုၚ်နၚ်ကျာ်ပဋိမာရုပ်ကဵု လိက်ပိဋကတ်ဂမၠိုၚ်ရ။ ခမဳသိၚ်ဃဵုတံ ဂွံဍိုက်ကၠုၚ်က္ၜၚ် တိတ်နူဍုၚ်လဂုၚ်စိုပ်မဒရာတ်(MADRAS) ရ။ နူဂှ် စိုပ်တ္ကံသိၚ်ဃဵု ဍုၚ်ဂဝ် (GALLE) မသက္ကုအန္တရာဲရ။ ထေရ်ပြာပ်အာဘာဝိဇယာနန္ဒ မဟာဝိဟာရ ပ္ဍဲေ၀လိ၀တ္တတုဲ၊ ပ္တိုန်ဂိုဏ်မန် ရာမညနိကာယ-ရ။ အ္စာတၠဂိုဏ်ဝွံ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်အေဒဳ(1870) သာသနာ ၂၄၂၄ ကလိဂွံတဆိပ်မ္ဂး သာသနဝံသ ကဝိဓဇ သဳရိသဒ္ဓမ္မ သူရိယယတိ သံဃာပတိဣန္ဒာသဘ ညာဏသာမိထေရ်-ရ။ အ္စာတၠဂိုဏ်ဝွံစဴသွဝ် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ခရေတ်အေဒဳ ၁၈၈၆၊ ဂျာန္နယူအာရဳ (၂၉)ရ။ လၟုဟ်ကၠံသၞာံပေၚ်အာရ။


ပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵုဝွံ ပ္ဍဲကာလလၟုဟ် ဂိုဏ်တြေံမတွံဂး ဂိုဏ်မဟာဝိဟာရဝါသဳ၊ ဂိုဏ်ဇေတ၀နဝါသဳ၊ ဂိုဏ်အဘယ ဂိရဳဝါသဳတံ ကၠေံဗ္ဒန်အာတုဲ၊ စၞးဂှ် ဂိုဏ်သေံ (သျာမနိကာယ) ဂိုဏ်အမရပူရ (အမရပူရနိကာယ) ကဵု ဂိုဏ်ရာမည (ရာမညနိကာယ) ပြာကဋ်တဴရ။ သအာၚ်အာနူဂှ် ဂိုဏ်၀နဝါသဳ (ခမဳသ္ပဒတဴဘာဂြိုပ်)မွဲ တၞဟ်ခြာနွံဏီရ။ ဆဂး လၟိဟ်ခမဳဟွံဂၠိုၚ်ကွေံရ။ လၟိဟ်ဘာကဵုလၟိဟ်သၚ် အတိုၚ်စရၚ်မကလိဂွံလဝ် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၈၂၊ သာသနာ ၂၅၂၆-သၞာံ၊ ဂှ် အတိုၚ်ဗွဲသၟဝ်ရောၚ်။


ဂိုဏ်သၞာံပ္တိုန်လၟိဟ်ဘာလၟိဟ်သၚ်သေံအေဒဳ ၁၇၅၃၃၄၀၀၁၁၄၇၄အမရပူရအေဒဳ ၁၈၀၀၂၆၁၀၆၂၀၀ရာမညနိကာယအေဒဳ ၁၈၆၃၂၁၀၀၄၉၀၀ဝါနဝါသဳဟွံပြာကဋ်၁၆၂၅၆၀



ဂိုဏ်ရာမညမန်ဂှ် ပ္ဍဲဍုၚ်သိၚ်ဃဵု ၜိုန်နွံပြာကဋ်တဴကီုလေဝ်၊ ပ္ဍဲဌာန်ဂကူမန်နွံ မတွံဂး ဍုၚ်မန်၊ ဍုၚ်သေံတံ၊ ဂိုဏ်ရာမညနိကာယ ဟွံပြာကဋ်ဂှ် ထေက်ကဵုအောန်စိုတ်ကွေံရ၊ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဏံဂှ် မန်တံဟွံညဳသာဂှ်မွဲသာ်၊ ညာတ်ကဵုဒတုဲဖဵုဇကုမွဲတုဲ၊ မန်တံကၟိန်ဍုၚ်ကၠေံ၊ သၟိၚ်ကၠေံ၊ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကၠေတုဲ၊ စိုတ်နာဲလေဝ်ကၠေံ၊ ဂိုၚ်ကေတ်လဝ်စိုတ်ဍိက်ဂှ်မွဲသာ်၊ ယၟုမန်သ္ဂောံတၞီဗၠိုက်အာရောၚ်၊ ဂကူဒှ်ဍိက်ဂှ် ဟိုတ်နူဒှ်သဘဴဓမ္မတာလိုက် ဟွံဗိုန်တုဲ၊ ကိစ္စဟွံမွဲကွေံကွေံ၊ စိုတ်ဟွံဒှ်ဍိက်ဏီမ္ဂး( ဝါ) စိုတ်ဓာတ်ဂကူဟွံလီုဏီမ္ဂး ဂကူ၊ ဘာသာ၊ သာသနာကၠေံအာဟွံမာန်ရောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ မွဲတ္ၚဲဂကူပိုဲ၊ ဘာသာပိုဲ၊ သာသနာပိုဲ သ္ဒးဂဵုလဟဵုရာၚ်ဆာဲ ညံၚ်သၟိၚ်ဂိတု၊ သၟိၚ်တ္ၚဲမွဲမွဲပၠန်ဍာံဍာံရောၚ်၊ ဖျေံစိုတ်တုဲ သြဝ်ဂစာန်ပတိတ်ဒြဟတ် သွက်ဂကူ၊ ဘာသာ၊ သာသနာ၊ ညဳညဳသာသာအိုတ်ညိ၊ ရဴသာ်ဝွံ သ္ဒးဖအောဝ်ဗတိုက်ဗ္တောန်ဏာ ဗိုန်ဗိုန်ဗတ်ဗတ်ရောၚ်အဴ။ ။


အတ္ထုပ္ပတ္တိ (သေ၀) သု၀ဏ္ဏသောဏထေရ်

ပ္ဍဲလက်ထက်သၟိၚ်ဗညာကေန်ဒဴဝွံ ခမဳမန်မွဲဇကု မဟိမု(သေ၀) သု၀ဏ္ဏသောဘဏထေရ် ပြာပ်အာ တ္ကံသိၚ်ဃဵု ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၈၁၂) အေဒဳ (1450) ဒုၚ်ပယျၚ် ပ္ဍဲဥဒကုက္ခေပသီ ပ္ဍဲကၟာၝာဲရာ (BAIRALAKE) ဍုၚ်ကောလမ္ဗ (COLOMBO) ရ။ ပ္ဍဲကာလဒုၚ်ပယျၚ်ကဵုထေရ်ဝွံ အ္စာဥပ္ပဇ္ဇျာဲတုန် မဟာသံဃရာဇာတြေံ မဟိမု၀နရတနမဟာထေရ်၊ အ္စာကံတုန် ရာဟုလဘဒ္ဒထေရ် မဒှ်အ္စာသၟိၚ်တုဲ၊ သၚ်ကာရကတုန် ဂၠိုၚ်တဴရ။ လက်ထက်သၟိၚ်သိၚ်ဃဵုတုန် သၟိၚ်ပရာကြမဗာဟု ဆဋ္ဌမ အေဒဳ (1412-1466)ရ။ မှာထေရ်သေဝသောဘဏဝွံ ပ္ဍဲလက်ထက်သၟီဓမ္မစေတဳ သက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၈၂၂-၈၅၃) ခၞံသီကလျာဏဳတုဲ ဒုၚ်ကဵုပယျၚ်ကုခမဳမွဲလက်မသုန်လ္ၚီပြၚ်ဂှ်၊ ဒှ်အ္စာဥပ္ပဇ္ဇျာဲမွဲဒမြိပ်ဓဝ်ရောၚ်၊ မှာထေရ်ဝွံ ပ္ဍဲ၀ၚ်သာသနာဝွံ ဒှ်အ္စာဥပ္ပဇ္ဇျာဲ ဒဒက်တဴကဵုဂကောံဂိုဏ်ခမဳသၚ်မၞုံလၟိဟ်ဂၠိုၚ်အိုတ် ဟီုစထေက်ရ။ ကာလဒှ်အ္စာဥပ္ပဇ္ဇျာဲ ပ္ဍဲအရာဒုၚ်ပယျၚ် ပ္ဍဲသီကလျာဏဳဂှ် မှာထေရ်ဝွံကလိဂွံ (၂၆)ဝှ်ရ၊ သၟီဓမ္မစေတဳ ဗ္ဂိန်ကဵုယၟုတၟိ ``ကလျာဏဳတိဿ´´ထေရ်ရ။ မှာထေရ်ဝွံ ဒှ်ပူဂဵုအာဒိကိုပ်ကၠာ မက္တဵုဗဒှ်ကဵု ခမဳသၚ်မန်ဂမၠိုၚ် မစေန်ဆက်ကၠုၚ်စဵုကဵုလၟုဟ်ရောၚ်။

ခမဳသၚ်မန်ဖအိုတ် တီကေတ်ဒဒှ် ပိုဲကၞာၚ်စှေ်ကၠုၚ် နူအ္စာဥပ္ပဇ္ဇျာဲတံမတွံဂး သု၀ဏ္ဏသောဘဏ ထေရ်ရောၚ်။ ယဝ်သဒှ်မ္ဂး ကိစ္စပွမပါ်ရး၊ ပါ်ဂိုဏ်တံဂှ် ဟွံမွဲရ။ သၟီဓမ္မစေတဳ စန်ဒက်လဝ်ကဵု ဒဒှ်မွဲဂကောံဓဝ်၊ မွဲဂိုဏ်ဓဝ်တုဲမှ ပ္ဍဲကာလလၟုဟ် အဲဂိုဏ်ယှိုဲဂျေန်ရ၊ အဲဂိုဏ်မဟာယျေန်ရ၊ ဣၚ္ၚုဟ်ပစူတဲ၊ ပ္တဴအလာံဗာန်တဆိပ်တၟိ ကမၠေံထောံမိဇကုကလျာဏဳတံဂှ်တုဲ၊ ယာဲသွီုဂှ် သ္ပယာဲအရၚ်တုဲ၊ ပ္တုဲဒၟံၚ်ကံတၞဟ်တၞဟ်၊ ဟွံညဳသာသၟဟ်သၟန်မ္ဂး သာ်လဵု``ဂိုဏ်ရာမညနိကာယ´´သ္ဂောံမံက်ဂတဝ်ကၠုၚ်မာန်ဂှ် ချပ်ဟွံဂွံရ။ ညဳသာမ္ဂး ဒှ်ဒြဟတ်ရောၚ်။ စိုပ်အခိၚ်ထေက်ကဵုကလိဂွံဓဝ်သတိရောၚ်။ ။