နူတမ်ကာလ ဂိုဏ်ယှိုယ်ဂျေန်( ဗၟာ )ဟီုမ္ဂးဂှ် -လကျာ်ဗၟာမွဲဇကု မၞုံ ယၟု " ဇာဂရ "ဇာတိက္တဵု ဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲကွာန်ယှိုယ်ဂျေန်(ရွှေကျင်ရွာ) ပွိုင်ဍုင်ယှိုယ်ဗဵု ကၠာတေံကော်ခဴစ ကွာန်မုဟ်ဆဵုဗဵု (မုဆိုးဖိုး -ဍုင်တြုံမာဲ ) ၊
မၞုံ ပ္ဍဲတွဵု ရး သေတ်ဂါင်( စစ်ကိုင်းတိုင်း )ဂှ် ကာလဒှ်ခမဳတုဲ ပ္ဍဲကာလကျာ်ဇၞော်ဂှ် မစုတိစဴအာသွဝ် နူသၞာံ သက္ကရာဇ် ၁၂၂၂ -သၞာံဂှ် ပ္တန်လဝ်ဂိုဏ်ဝွံရ။
သ္ပဟိုတ်ကဵုလကျာ်ဗၟာ က္တဵု ဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲကွာန်ယှိုယ်ဂျေန်ဂှ်ရ။ ညးဂမၠိုင် မကော်ခဴစ ကျာ်ဇၞော်ယှိုယ်ဂျေန်ဂှ် ပ္တန်လဝ်ဂိုဏ်တုဲ ဂိုဏ်ယှိုယ်ဂျေန် ဆက်ဆေန်ကၠုင် စဵုကဵုသက္ကရာဇ် ၁၃၆၁ - သၞာံ ဏံ ဂွံအာလၟိဟ် ကၠံပိစှော်ဒစိတ်( ၁၃၉ )သၞာံဝင်ဂိုဏ်ယှိုယ်ဂျေန် သ္ဂးလဝ်ရောင် ။
ဟိုတ်ဒဒှ်ခမဳသင်မန်ပိုယ် မဒးတိတ်ထောံနူဂိုဏ်မဟာယျေန် ကီု ၊ ဒးလုပ်အာဂိုဏ်ယှိုယ်ဂျေန်ဗၟာကီုဂှ် သာ်ဝွံရ။
ဂကူမန်ပိုယ် နူသက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၁၁၉-သၞာံတေံ ကျ ပၞာန်ဗၟာ အံင်ဇေယျတုဲ ခမဳသင်မန် ညးလေဝ်ပိဋကတ် ကေုာံ ခရှ် ရဲညး မဆာန်ဂကူဇေတ်ဇေတ်တံဂှ် ဟွံမိက်ဒုင်သ္ပဍိက်ဂၠုဲ ဗၟာ ဒဴလုပ် အာဍုင်သေံ အလန်လက်ကြဴအိုတ်ရ။
ခမဳသင်မန် မသၟေဟ်ၜက်ဒၟံင်တံဂှ် ၜိုန်ရဟွံလေပ်ပိဋကတ် ၊ ထောံဍုင်ကွာန် ( ဌာန်ဇကုတြေံဟွံမာန်ကီုလေဝ် ဆက်ထိင်ဒက် အာ ဂကူဘာသာ ၊ သာသနာ ညံင်လမျီု ဟွံဂွံအိုတ် ပ္တိတ်လွဳပရာ ကၠုင်အဆက်ဆက်ရ။
အခိင်ဂှ်ဟိုတ်နူသိၟင်တၠဟွံမွဲကီု ၊ ညးအာဂတပၠတရဴ ဟွံဂံင် ယာက္ဍိုပ်ကီုတုဲ စိုတ်ဓါတ်ဍိုန်လျ ဗွဲမလောန်ရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ခမဳ သင်တံ အာဂတပၠတရဴ ခိုဟ်တုဲ ခမဳသင်ကဵုခမဳသင် ခရှ်ကဵုခရှ် ညီသာသၟဟ်သၟန် ညံင်ကောန်မွဲမိကီုရ ၊ အခိင်ဂှ် ဂိုဏ်တၞဟ်ခြာ ဟၟဲ အလုံသင်မန်မွဲ ဂိုဏ်ဇၞော် ကော်ခဴစရ။
ဂိုဏ်ဝွံဟိုတ်နူဒှ်တမ်မူလကီု ၊ ဟိုတ်နူဆက်ထိင်ကၠုင်ဂကူမန်
ကီုတုဲ ဒှ်ဂိုဏ်မဟာဂုဏ် ကုကောန်ဂကူမန်တံရ ။
ကြဴဝွံ လ္ပါ်ရးတနင်သဳ ဍုင်မန်သ္ကုတ်သၟဝ် သၟိင်အင်္ဂလိက်
ဗတိုက်ဂွံနူတဲဗၟာတုဲ ကောန်ဂကူမန်တံလေဝ် ကလိဂွံဗ္ဒဗ္ဒါဲသၟိင် အင်္ဂလိက် မိပ်စိုတ်ဗွဲမလောန် ၊ ဟွံဒးဒုင်ပျဲ ကဵုဗၟာ ဟွံဒးသ္ပ ကောန်ပၞာန်ဂၠုဲ ဗၟာ ဂွံမံင်အာပ္ဍဲဍုင်ကွာန်ဌာန်ဇကု ၜိုဟ်ၜိုဟ်ဩိုဟ် ဩိုဟ်အိုတ်ရ။
အဆက်ခမဳသင်မန် နွံဒၟံင်ပ္ဍဲဍုင်သေံတေံလေဝ် ဂွံမိင်ပရိုင် အင်္ဂလိက်တံ ပိုင်ပြဳဍုင်မန်တုဲ ဍုင်ကွာန်ၜိုဟ်ဩိုဟ်ဟွံဒးဖေက်ဗၟာ ဗှ်သၞာဍုင်ကွာန်ဌာန်ဒေသ မိမဇုဇတြေံတုဲဗွဲမဂဂ္ၚေင် လ္ၚောဝ်ကျာ် ညးတံတိတ်ကၠုင် ဍုင်မန်ဏံအိုတ်ရ။
ခမဳသင်မန်လ္ၚဵု ကလေင်စဴလေဝ်နွံ ၊ ဟွံကလေင်စဴ ပဒတဴ ပ္ဍဲဌာန်ဍုင်ကွာန်အဆက်မိမဇကုတြေံလေဝ်နွံရ။ ဥပမာ -ညံင်ဍုင် မုဟ်ဍုင် ဘာသေံနွံ ၊ ကၟာဝက် ဘာသေံနွံကီု ပ္ဍဲဍုင်ကွာန်တၞဟ် လေဝ် နွံတဴဗွဲမဂၠိုင်ရ ။
ပၞောဝ်သင်မန် ဟွံကလေင်ဏီ ဆက်ပ္တန်ဏာသာသနာ
ညံင်ရိုဟ်ကၞက်ဂွံစှ်ေခိုင်ကၠိုက်ဂှ် အာစာတၠဂိုဏ်မဟာယျေန် ယၟု ခမဳ ဗုဒ္ဓဝံသထေရ် ပါမွဲဇကုကီုရ။
အာစာတၠဝွံ လ္ပါ်ပညာပရိယတ္တိလေဝ် ဍိုက်ပေင်ဆိုက်ဗ္ဒက် မြက်စာ လ္ပါ်ပဋိပတ်ပၠန်လေဝ် ဍိုက်ပေင် ၊ပ္တန်သာသနာ ပ္တန်ဂိုဏ် ပ္ဍဲဘာသုသာန် ဇရေင်ကွာန်ကဒဵု ပွိုင်ဍုင်မတ်မလီု လၟုဟ်ဝွံရ။
ပရိုင်ဒယှ်တှ်အာစာတၠဂှ် ဗျာပ်အာအလုံတွဵု ရးမန်ဖအိုတ်ရ။ ခမဳသင်မန် နူဍုင်ကွာန်တေံ နူဍုင်ကွာန်ဏံ ကၠုင်ကတ်ပညာ ဒုင် ဂိုင်ကေတ်နဲကဲပက္ကာရ ဇရေင်အာစာတၠ ဗုဒ္ဓဝံသထေရ် ညံင်ရဴ ဟိုင်သာဲဂမၠိုင် ကၠုင်ဇာပ်ဒုင်ရှ်ဍောင်ပ္ကဴ မမောဝ်ဇောဝ်အိုတ်ကီုရ။
ညးလေဝ်အာယုက်ဇၞော် ခါစိုပ်အဝဲပစိ္ဆမ မၞုံပၟိက်မိက်ဇူသၞိင် ကလောကောဒေံ မၞုံ ပ္ဍဲဍုင်သေံတေံတုဲ လျိုင်ဂိုဏ်သွက်ဂွံဆက် ပ္တန်သာသနာ ညံင်ဂွံဇၞော်မောဝ်တိုန်ဂှ် ပအပ်လဝ်ကဵုကောန်ကွး ဇၞော် မပ္တံ ကျာ်ဇၞော်မောဂ္ဂလိပုတ္တထေရ် ဇာတိကွာန်တာတြေံ ၊ နန္ဒလင်္ကာရထေရ် ဇာတိကွာန်ထဝ်ပၠင်တံတုဲ ညးက္ညစဴအာဍုင် သေံ ဟွံကလေင်တိတ်ကၠုင်စဵုကဵုစဴသွဝ်ရ ။
သ္ပတမ်နူအာစာတၠဍုင်သေံ (မဟာယျေန် )ကလေင်စဴဍုင်တုဲ ခမဳသင်မန် နွံပ္ဍဲဍုင်သေံတေံလေဝ် ဂွံအဆက်ခိုဟ် မိင်ပရိုင်ဍုင် ကွာန်ၜိုဟ်ဩိုဟ်တုဲ တိတ်ကၠုင်ဍုင်မန်ဏံ ဗွဲမဂမၠိုင်ရ။
ပၞောဝ်ခမဳသင်မန်တံဂှ် ခမဳဇၞော်အရကျာ်ၜါဇကုလေဝ် ပါတိတ် ကၠုင်ကီုရ။ မွဲဇကုဂှ် လုပ်ပဒတဴပ္ဍဲဘာထူပါရာမ ကွာန်ကံကျာ် ၊ မွဲ ဇကုဂှ် ပ္ဍဲဘာသန္တာရာမ ကွာန်ထဝ်ပၠင် ( ဩင်ၜဳပလိုတ် )ရ။
လိုက်ဝှ်တိကှ် သှ်ပဝါရဏာတုဲ အရကျာ် မံင်ဘာကံကျာ်ဂှ် လုပ်ဝေင်ဍုင်သေံ ၊ အဟိန်ဂှ် အရကျာ်မံင်ဘာထဝ်ပၠင်ဂှ် ဟွံစဴတုဲ၊ဟီုဗကန်ဏာနာဍဳခိုဟ်ခိုဟ်မွဲမ ကုကလောညးရ။
ကာလအရကျာ် ကံကျာ် ကလေင်စိုပ်ကၠုင်ဂှ် ဂွံနင်နာဍဳၜါမ ကွေံရ။ ဆဂး နာဍဳခိုဟ်ဂှ် ဒှ်နာဍဳညးဏောဝ် ၊ နာဍဳပရေံဟွံခိုဟ်ဂှ် ဒှ်နာဍီကလောအရကျာ်ထဝ်ပၠင်တေံ မကဵုနင်ရ။
သာ်ဝွံ အရကျာ် ကံကျာ်ဟီု ၊ ကာလနာဲအာဂှ် အဲဗကန်ဏာ နာဍဳခိုဟ်ခိုဟ်ဏောဝ် ၊ နာဍဳခိုဟ်ဏံ ဒးဒှ်နာဍဳအဲ ဏောဝ်- သာ်ဝွံ အရကျာ်ထဝ်ပၠင်ဟီု ဂးရ။
ၜိုန်ဟီုသာ်ဏံကီုလေဝ် နာဍီခိုဟ်ဂှ် အရကျာ် ကံကျာ်ဟွံကဵုရ။ ညးၜါဒှ်ဂလာန်ကယျာန်ဓဝါတ်ဂါတ်ဂၠဟ်ညးသ္ကအ်ရောင်။
သ္ပဟိုတ်ကဵုကိစ္စဝွံတုဲ အရကျာ် ထဝ်ပၠင်ဒုင်ဟွံမာန် လုပ်ဂရင်ပ္တီ ကျာ်ဇၞော် ညးနန္ဒမာလထေရ် မဒှ်ကောန်ကွး အာစာတၠမဟာ ယျေန်ရ။ ကိစ္စဝွံ မစိုပ်အာကတောဝ်ကျာ်ဇၞော်အာစာ သီုၜါတၠရ ။
အာစာတၠထဝ်ပၠင် ဂွံမိင်ဂလာန် ကောန်ကွးဇကုဂရင်ပ္တီဂှ် သီုဟွံစမ်ၜတ်ကၠာ ၊ ချူ လိက်ကဵုကျာ်ဇၞာ်ကံကျာ် သွက်ဂွံထဍေင် ဗက်ကၠေံ အရကျာ်သေံ ကံကျာ် ကေတ်ထောံနာဍီခိုဟ်ဂှ်ရ။
သွက်ကိစ္စဝွံ ကျာ်ဇၞော်ကံကျာ် က္ညအာဇရေင် ကျာ်ဇၞော်ထဝ်ပၠင် ဂတညးဂမိၠုင် သင်ဂမၠိုင် ဟီုဂလာန်ဒုင်ဂုဏ်ဗၞတ်တွဵု ဟွံဂွံ သက် သီဍာံစၟတ်ဏီဂှ် အေင်ဒုင်ညိကၠာ လ္ပကဵုဒးထဍေင်ကၠေံထောံ အရကျာ်သေံဏီရ။
ခါဟွံလအ် မၞိဟ်အာဍုင်သေံနွံ ၊ ထပ်သၟာန်ဏာပရိုင်ဍာံဂွံမိင် ချိုတ်ပၠိုတ်တုဲဟေင် ကာလဂှ် ဖန်ဖက်သ္ကုတ်သွာတ်ညိကျာ်။
ၜိုန်ရကျာ်ဇၞော်ကံကျာ် ဟီုဂရင်ပ္တီလေဝ် ကျာ်ဇၞော်ထဝ်ပၠင် ဟွံဒုင်တဲ စိုတ်ညးဟွံပြေပြံင်ဟေင်ရ။ကိစ္စဝွံ စဵုကဵုအာစာတၠဂဥုပ် ဂိုဏ်မဟာယျေန် ပရေပရံင်လေဝ် ညးဟွံဒုင်တဲရ ။
ပ္ဍဲသၞာံဂှ် သဘင်ကလေင်လိက် ဂိုဏ်မဟာယျေန်တ္ကံခၟိုင် ကွာန်မူရိုတ်ဍောတ် ဘာတြေံ နွံဒၟံင်တုဲ ကျာ်ဇၞော်ထဝ်ပၠင် ပ္တိုန် ဂဗုတ်စုတ်ဂလာန် ကိစ္စနာဍီကဵုထဍေင်ထောံ အရကျာ်သေံ နွံပ္ဍဲဘာကံကျာ်ပၠန်ရ။
ညးသ္ပအဓိကကဵုနာဍီခိုဟ်ဟွံကဵု ၊ ကဵုပရေံဂှ်ရ။ ရဲဂကောံဂိုဏ် မဟာယျေန် အာစာတၠတံဂှ် ဟိုတ်နူသက်သီဟၟဲဏီတုဲ ထဍေင် ထောံဟွံဂွံ ဂးရ ၊ ဟီုအဒေါဝ်ဝိုင်သင်တံရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ကျာ်ဇၞော်ထဝ်ပၠင် သီုကဵုကောန်ကွးဂမၠိုင် က္တဵု စဴ အဒေါဝ်ပရိသာတ်တုဲ တိတ်ထောံနူဂိုဏ်မဟာယျေန်ရောင် ။
ကြဴဝွံ ဟိုတ်နူကဵုဒကာရဲကွာန်ထဝ်ပၠင် ပြံင်တိုန်ဍုင်မတ်မလီု ရှ်ေသှ်ေကျာ်ဇၞော်ဗၟာ ဘာမဟာမျာင်(မဟာမြိုင်) အာစာတၠဇာဂရ ထေရ်ဂှ်တုဲ ဂွံအာအဆက်တီညာတ်ဍုက်ကေဝ်ညးသ္ကအ်အိုတ်ရ။
အာစာတၠထဝ်ပၠင် ကေုာံကောန်ကွးဖအိုတ် လုပ်ဂိုဏ်ယှိုယ် ဂျေန် ၊ ဂကောံကွးအဆက်ညး မပ္တံ အလှာ်, က္ဍိုပ်စိင်, ကြုင်ဘာ, ဒဵုကြေဝ်,ကၟာဝက်-တံဒှ်တမ် ဂကောံလဵုဟွံဗက် ဂိုဏ်လဵုဟွံလုပ် ပါ်ဒကးတိတ်အာ မံင်တၞဟ်ခြာ ပွိုင်တြဴသၞာံ ၊ တြဴဝှ်ရ။
ကာလဂှ် ကၟာဝက်ဝွံ ဒှ်ဒၟံင်အဆက်အဆေန်ကျာ်ဇၞော်ထဝ်ပၠင် ရ။ စိုပ်ကၞောတ်တဲ ကျာ်ဇၞော်ဖအံက်ဘာဂြိုပ် ကျာ်ဇၞော်သစ္ဆု ၊ ကျာ်ဇၞော်ဘာဂြိုပ်ပါင်ကၟာတံဂှ် သီုဟွံဒှ်ဂိုဏ်မဟာယျေန် ၊ နူတမ် မူလဂိုဏ်ဇၞော်ဂှ် လုပ်ဂိုဏ်ဗၟာ ယှိုယ်ဂျေန်ရ ။
ပ္ဍဲအရာကိစ္စသင်မန် လုပ်ဂိုဏ်ဗၟာဝွံ ၊ ဟီုထ္ၜးကၠုင်တုဲ နူတမ် ပထမတေံဂှ် ဒှ်ဂိုဏ်ဇၞော်မန်ကၠာ ၊ ဒုတိယဂှ် ဒှ်ဂိုဏ်မဟာယျေန် ၊ လက်ကြဴ ဒှ်ဂိုဏ်ဗၟာယှိုယ်ဂျေန်ရ။
ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၂၇၆-သၞာံ အာစာတၠစန္ဒောဘာသ (ကၟာဝက်) ကတ်လိခ်ဇရေင်အ္စာ ကျာ်ဇၞော်ထဝ်ပၠင် ဂွံၜိုတ်မွဲဝှ်ဍောတ် ထေင် ဂးရ။
ပ္ဍဲသၞာံဂှ် ကျာ်ဇၞော်အာစာတံ ပြံင်ကၠောံအာ ဂိုဏ်ယှိုယ်ဂျေန် တုဲ နူဂှ်ဆက်ၜက်အာ အလုံတွဵု ရးမန် ( ဒၞါဲကွာန်လ္ၚဵုလ္ၚဵု ) ၊ ယၟု ဂိုဏ်ယှိုယ်ဂျေန် (ရွှေကျင်ဂိုဏ်း) မဗဳဇဂိုဏ်ဗၟာကၠုတ်မံက်ကၠုင်စဵု ကဵုလၟုဟ်ရ။
ဟိုတ်နူနာဍဳ-ညဳသာဟွံမာန် ကယျာန်ပါ်ဒကးဂိုဏ်မန် မူလ ဒးပြးဆာဲအိုတ်ရ။ ဆဂး ဂိုဏ်ပိဝွံ ဝါဒဟွံတၟေင် ဒ္ဂေတ်ဟေင် တၟေင် နွံညိရ ။
ယွံခမီသင်မန်တံ ဗွဲမကလေင်ဆာပ်ဂုဏ် အာစာတၠ ခမီသင် မန် မင်မွဲကၠုင်ဂကူ ဘာသာ,သာသနာတံဂှ်တုဲ ဩဝ်ကဵုဆက်မင် မွဲအာ သာသနာမန်မာန် ၊ ဩဝ်ကဵုဂွံဆာန်ဍူ ညီသာ ညံင်ကောန် မွဲမိအိုတ်ညိ ။
ဂလာန်ဒုင်ဝန် ။ ။ ပရူခမီသင်မန်လ္ၚဵုတိတ်နူဂိုဏ်ဇၞော် ၊
ဂိုဏ်မဟာယျေန်တုဲ လုပ်ဂိုဏ်ဗၟာ
ယှိုယ်ဂျေန်ဂှ် ဒုတိယဂဥုပ်ဂိုဏ်မဟာယျေန် အာစာတၠ မဟိန္ဒေထေရ် ကွာန်ကံခဍာ် ခၟိုင်ကီု ၊ ဂိုဏ်ယှိုယ်ဂျေန် အာစာတၠ စန္ဒော ဘာသ ၊ ကွာန်ကၟာဝက် ၊ ဘာတိုက်တၟိကီု ၊ ဟီုထ္ၜးဂွံမိင်ကေတ် လဝ်တုဲ ဗီုလၟုဟ်ဝွံ သွက်ကောန်ဗွဲကြဴစဴဗွဲဂတ ဂွံဂိုင်စၟတ်သမ္တီဒး ချူ ထ္ၜးကဵုရ ။
နာဲကလျာဏ
ဖအံက်ဘာတၟိ
၁၃၆၁-ခ္ဍဲသီ ( ၈ )စွေက် ။